هرآنچه که باید پیش از خرید کولینگ پردازنده بدانید
زمانی که پردازنده‌ها وارد بازار شدند توان زیادی نداشتند و گرمای اندکی تولید می‌کردند. در نتیجه آن کولینگ پردازنده برای آن وجود نداشت. به همین دلیل حتی کیس‌های تولید شده در بازار، مسیر هوای کوچکی داشتند و با نهایتا دو فن کوچک و بسیار ساده، گرمای کیس به راحتی کنترل می‌شد. با پیشرفت پردازنده‌ها و افزایش قدرت آن‌ها، گرمای آن‌ها نیز بیشتر شده و این گرمای بیش از حد باعث اورهیت (Overheat) شدن پردازنده می‌شود.
در نتیجه پردازنده با داغ شدن بیش از اندازه باعث درست کار نکردن سیستم می‌شود در صورت تداوم به آن آسیب جدی وارد خواهد شد. به همین دلیل کمپانی‌های مختلف اقدام به ساخت کولینگ‌ها کردند. همچنین کیس‌ها مسیر هوای بیشتری در اختیار کاربر قرار دادند و جای فن‌های بیشتری هم درون کیس‌ها تعبیه کردند.
این موضوع به اندازه‌ای مهم شده که امروزه داشتن شش فن درون کیس یک استاندارد به حساب می‌آید. البته این مقدار با توجه به نوع کیس و اندازه فن‌ها می‌تولند متفاوت باشد. اگر قصد خرید کولینگ مایع یا بهترین ایر کولر برای سیستم خود را دارید این مطلب در انتخاب آن‌ها به شما کمک خواهد کرد.
کولینگ هوایی پردازنده
این دسته از کولینگ ساده‌ترین و عموما ارزان‌ترین انتخاب برای اکثر کاربران به شمار می‌‌رود. تقریبا پردازنده‌های بازار به جز بالارده‌ها با استفاده از یک ایر کولر اقتصادی خنک می‌مانند. حتی اگر از یک پردازنده که دمای بالایی دارد استفاده می‌کنید باز هم می‌توان از یک ایر کولر پیشرفته استفاده کرد و دمای بسیار مناسبی از آن دریافت کرد.
دلیل ارزان قیمت بودن ایر کولرها سادگی در ساخت آن است. البته در مواردی خاص می‌توانید ایر کولرهایی گران قیمت‌تر از کولینگ‌های مایع پیدا کنید. با این وجود ساختار کلی همه آن‌ها مشترک است. یک کولینگ پردازنده هوایی دارای چند بخش است که شامل یک صفخه مسی، لوله‌های انتقال حرارت از جنس مس، هیت سینک از جنس آلومینیوم و حداقل یک فن است.
نحوه کار نیز بسیار ساده است و پردازنده پس از مدت کمی کار کردن شروع به گرم شدن خواهد کرد. پردازنده به دلیل داشتن تماس مستقیم با صفحه مسی گرما را به آن منتقل می‌کند. سپس این گرما به وسیله لوله‌های انتقال حرارت به هیت سینک‌ها انتقال پیدا می‌کند. هیت سینک‌ها به دلیل داشتن جنس آلومینیومی به سرعت گرم می‌شود. با این حال پتانسیل خنک شدن با سرعت زیاد را نیز دارد.
به همین دلیل از یک، دو یا حتی سه فن استفاده می‌شود تا گرمای هیت سینک به خوبی کنترل شود. فن‌ها باید در یک جهت قرار بگیرند تا هوای خنک به وسیله اولین فن به هیت سینک برسد. وظیفه دیگر فن‌ها انتقال گرما به بیرون از کیس خواهد بود. به همین دلیل استفاده از حداکثر فن ممکن، می‌تواند به این فرایند سرعت بیشتری ببخشد.
از مزایای استفاده از کولینگ‌های هوایی باید به اقتصادی بودن آن اشاره کرد. شاید ارزان‌تر بودن این کولینگ‌ها شما را گمراه کند و حس ناکارآمدی به شما بدهند. اما سادگی ساخت آن‌ها باعث شده تا در ازای قیمت پرداخت شده یک کولینگ بسیار مناسب دریافت کنید. همچنین باید بدانید اکثر پردازنده‌های موجود در بازار با ایر کولرها بازدهی بسیار خوبی خواهند داشت.
با این حال ایر کولرها دارای معایبی نیز هستند. یکی از این معایب میزان نویز تولید شده توسط آن‌هاست. به واسطه استفاده از فن‌های قدرتمند و عبور هوا از میان روزنه‌های هین سینک صدایی که توسط ایر کولینگ تولید می‌شود زیاد خواهد بود. یکی دیگر از مشکلات این کولینگ‌ها ظاهر آن است. ایر کولرها دارای ارتفاع زیادی هستند و قسمت بزرگی از فضای داخلی کیس را به خود اختصاص می‌دهند. این موضوع باعث کاهش زیبایی کلی کیس می‌شود.
انواع کولینگ مایع برای پردازنده کدامند؟
کولینگ‌های مایع یکی از بهترین انتخاب‌ها برای خنک کردن پردازنده است. به صورت کلی دو نوع کولینگ مایع وجود دارد که شامل مدار باز (Open Loop) و مدار بسته (Closed Loop) می‌شود. این نوع از کولینگ‌ها به صورت مداوم با تکرار یک چرخه باعث کاهش دمای پردازنده می‌شوند. با وجود اینکه اساس کار هر دو استفاده از مایع برای خنک نگه داشتن پردازنده است اما در چند مورد با یکدیگر تفاوت زیادی دارند.
اساس کار هر دو نمونه به این شکل است که مایع خنک موجود در مدار به سمت پردازنده هدایت می‌شود. پس از آن پردازنده گرمای خود را به مایع انتقال داده و مایع خنک جای آن را می‌گیرد. مایع گرم شده به وسیله این چرخه دوباره خنک می‌شود و به سمت پردازنده منتقل خواهد شد. این چرخه برای کاهش دمای پردازنده تکرار می‌شود و ادامه پیدا می‌کند.
البته امروزه کولینگ مایع فقط برای پردازنده استفاده نمی‌شود. همان طور که می‌دانید رم‌ها و کارت‌های گرافیک نیز به خنک ماندن نیاز دارند. بعضی از کمپانی‌ها مطرح در این زمینه موفق به ساخت کولینگ برای این قطعات شده‌اند. از جمله این کمپانی‌ها باید به برند کرسیر (Corsair) اشاره کرد.
کولینگ مایع مدار بسته
رایج‌ترین کولینگ پردازنده مایع در بازار همین نوع مدار بسته است که به آن All In One (AIO) هم گفته می‌شود. در واقع این نمونه یک ورژن ساده و جمع و جورتر از کولینگ‌های مایع مدار باز قابل شخصی سازی هستند. این ویژگی ساده بودن باعث شده تا استفاده از آن برای کاربر بسیار راحت باشد. همچنین فضای کمی را به خود اختصاص می‌دهد که باعث می‌شود کاربران بسیار ساده‌تر بتوانند در سیستم خود از آن استفاده کنند.
با خرید کولینگ مایع مدار بسته یک جعبه دریافت خواهید کرد که درون آن یک رادیاتور قرار دارد که به وسیله دو لوله انتقال حرارت به واتر پمپ متصل شده است. همچنین با توجه به سایز خریداری شده یک، دو یا سه فن درون جعبه قرار دارد. شما همچنین برای اتصال آن‌ها به براکت‌های مخصوص هر پردازنده (AMD و اینتل) نیاز دارید که از قبل درون جعبه قرار خواهد داشت.
اصلی‌ترین دلیل استفاده از کولینگ پردازنده مایع مدار بسته پایین آوردن دمای پردازنده است. با این حال بعضی از کمپانی‌های سازنده کولینگ توانسته‌اند برای کارت گرافیک و رم نیز کولینگ مایع مدار بسته تولید کنند. این نوع از کولینگ‌ها توسط کمپانی‌های بسیار بزرگ و نام آشنا همچون NZXT، ترمالتیک (Thermaltake) و کرسیر (Corsair) به تولید رسیده‌اند. کولینگ پردازنده مایع و مدار بسته دارای اندازه‌هایی مشابه با کولینگ مدار باز است.
اما شما می‌توانید از آن در طیف گسترده‌تری از کیس‌ها استفاده کنید. دلیل این گستردگی هم بسیار روشن است و شما تنها باید نگران پشتیبانی کردن کیس خود از رادیاتور باشید. این سایز می‌تواند بین ۱۲۰ میلی‌متر تا ۳۶۰ میلی‌متر متغیر باشد. البته به ندرت می‌توانید نمونه‌هایی با اندازه ۴۲۰ میلی‌متری در بازار پیدا کنید. اصلی‌ترین تفاوت این مدل‌ها با مدل‌های مدار باز در سادگی استفاده است.
تنها کافیست رادیاتور را با پیچ به کیس خود متصل کنید و فن‌ها را به رادیاتور متصل کنید. سپس باید براکت مخصوص پردازنده خود را به واتر پمپ متصل کرده و بعد از قرار دادن مقدار مناسبی از خمیر حرارتی آن را روی پردازنده خود ببندید. البته باید توجه داشته باشید که واتر پمپ باید همیشه پایین‌تر از رادیاتور قرار بگیرد تا درون واتر پمپ حباب ایجاد نشود. به همین سادگی شما می‌توانید از یک کولینگ مایع مدار بسته استفاده کنید.
کولینگ مایع مدار باز
کولینگ مایع مدار باز که گاهی اوقات با نام کاستوم لوپ (Custom Loop) از آن یاد می‌شود به یک مدار گفته می‌شود که خودتان آن را با ترکیب قطعات درست می‌کنید. درست کردن کولینگ مایع مدار باز یک سرگرمی گران قیمت به حساب می‌آید. با خرید این کولینگ کمپانی‌های سازنده یک باکس با قطعات مورد نیاز در اختیار شما می‌گذارند و نحوه ترکیب آن‌ها کاملا به سلیقه خودتان بستگی دارد.
در بسته‌بندی بلاک پردازنده، یک بلاک کارت گرافیک، ابزار اندازه‌گیری، لوله‌های انتقال مایع، مخزن و مایع خنک کننده قرار دارد. برای ساخت کولینگ مایع مدار باز به چند قسمت اصلی نیاز خواهید داشت. این قطعات را با لوله‌های انتقال مایع به هر شکل که در نظر دارید ترکیب می‌کنید و پس از اتصال به مخزن، پردازنده و کارت گرافیک و کامل شدن لوپ آن را با مایع خنک کننده پر می‌کنند.
این نوع از کولینگ علاوه بر اینکه در نتیجه بسیار عالی عمل می‌کند از نظر زیبایی شناسی و ظاهر بسیار زیباتر از سایر کولینگ‌ها خواهد بود. هر چقدر که با فن‌های RGB کیس خود را مزین کنید باز ظاهر کولینگ مدار باز جلوه دیگری به آن خواهد بخشید. همچنین شما می‌توانید با اضافه کردن رنگ خاص به مایع بیش از پیش به جلوه آن زیبایی ببخشید.
کولینگ مایع مدار باز می‌تواند برای خنک کردن CPU ،GPU ،VRM و RAM شما استفاده شود و شما به شما این امکان را می‌دهد تا بدون محدودیت دمای قطعات مختلف را کنترل کنید. اما وقتی صحبت از پشتیبانی و فرم فکتور می‌شود می‌توان گفت مقداری پیچیده‌تر از کولینگ مدار بسته خواهند بود. رادیاتورها دارای سایز مشابهی هستند اما ممکن است با چند رادیاتور که اندازه آن ۴۸۰ میلی‌متر می‌شود ارائه شوند.
استفاده از این اندازه برای اکثر کیس‌ها دشوار است. البته یک قانون وجود دارد که برای هر قطعه به حداقل ۱۲۰ میلی‌متر رادیاتور نیاز دارید. خوشبختانه تقریباً در هر اسمبل سیستم رادیاتورها وجود دارند و همین امر در مورد مخازن و پمپ‌ها نیز صدق می‌کند و به علاقه‌مندان گزینه‌های بیشتری برای ساخت سیستم‌های مدار باز قابل شخصی سازی در کیس‌های کوچک mini-ITX می‌دهد.
کولینگ پردازنده هوایی بهتر است یا مایع؟
اگرچه بلوک‌ها احتمالاً گران‌ترین بخش در کولینگ مدار باز هستند، اما هنوز بسیاری از اجزای دیگر برای ایجاد یک مدار باز وجود دارند که باید خریداری کنید. اتصالات، لوله‌ها، مایع خنک‌کننده قطعاتی هستند که در مجموع قیمت تمام شده زیادی خواهند داشت. بنابراین اگر قصد خرید آن را دارید باید هزینه سنگینی را برای آن بپردازید.
پاسخ به این سوال که کولینگ پردازنده مایع عملکرد بهتری دارد یا کولینگ هوایی، برای هر شخص می‌تواند متفاوت باشد. با وجود اینکه نتیجه کار برای هرکدام یکسان است و یک هدف مشترک دارند اما روش رسیدن به این هدف بسیار متفاوت است.
برای پاسخ به این سوال باید ابتدا مقایسه‌ای میان کولینگ‌های آبی مدار باز و مدار بسته صورت بگیرد. کاملا مشخص و بدیهی است که یک کولینگ پردازنده مدار باز به طور کلی نتایج بسیار بهتری را به همراه خواهد داشت. کولینگ‌های مدار بسته به دلیل شباهت بسیار زیاد به یکدیگر نتایج بسیار نزدیکی را رقم می‌زنند.
تنها تفاوت کولینگ‌های مدار بسته در برندهای متفاوت در واتر پمپ خواهد بود که باعث تفاوت در نتیجه می‌شود. به همین دلیل می‌توان گفت همواره کولینگ مدار باز نتایج بهتری را ثبت خواهد کرد. البته اشتباه برداشت نکنید و کولینگ‌های مدار بسته نیز نتایج فوق‌العاده‌ای را به ما نشان می‌دهند.
اگر بتوانید یک لوپ با طراحی ماهرانه را درست کنید بدون شک به بهترین نتایج ممکن در زمینه پایین آوردن دمای قطعات دست پیدا می‌کنید. اگر بخواهیم ایر کولرها را با کولینگ‌های مدار باز مقایسه کنیم بی‌انصافی خواهد بود. به همین دلیل ایر کولرها همیشه با کولینگ‌های مدار بسته مقایسه می‌شوند.
ایر کولرها برای اکثر کاربران کافی هستند و دلیلی برای پرداخت هزینه زیاد و خرید کولینگ مایع مدار بسته وجود ندارد. تنها دلیلی که باعث می‌شود قصد خرید کولینگ مایع مدار بسته را داشته باشید ظاهر شیک و جذاب آن خواهد بود. یا اینکه از یک پردازنده که دمای بالایی دارد استفاده می‌کنید.
هرچند که در این موارد نیز ایر کولرهایی وجود دارند که بتوانند این پردازنده را خنک کنند. با این حال قیمت این ایر کولرها نزدیک به کولینگ مایع مدار بسته است و خرید آن منطقی‌تر خواهد بود. با توجه به آنچه گفته شده به کولینگ‌های مایع مدار باز بهترین مقدار خنک کنندگی را دارند و در اکثر مواقع به جز در نمونه‌های گران قیمت و خاص کولینگ‌های مایع مدار بسته نتایج بهتری از ایر کولرها را ثبت می‌کنند.
نتیجه گیری
اگر قصد خرید کولینگ پردازنده دارید باید بدانید که پردازنده شما چه مقدار گرما تولید می‌کند. اگر مقدار این گرما زیاد نیست بدون شک یک نمونه ایر کولر اقتصادی کار شما را راه می‌اندازد. تنها دلیلی که باعث می‌شود از یک کولینگ مایع مدار بسته استفاده کنید ظاهر جذاب آن است.
با این حال اگر پردازنده شما بیش از اندازه گرم می‌شود می‌توانید از یک کولینگ مایع مدار بسته با اندازه رادیاتور حداقل ۲۴۰ میلی‌متری استفاده کنید و خیال خودتان را راحت کنید. اما اگر میخواهید یک کیس زیبا برای خود بسازید به قیمت آن توجه زیادی ندارید می‌توانید از کولینگ مایع مدار باز استفاده کنید و به بهترین نتایج در هر زمینه‌ای دست پیدا کنید.
به صورت کلی خنک کننده‌های آبی بهتر عمل می‌کنند اما کولرهای هوایی قدرتمندی هستند که از نمونه‌های آبی عملکرد بهتری دارند. البته خنک کننده‌های هوایی معمولا قیمت بسیار مناسب‌تری هم دارند.
اگر از پردازنده قدرتمندی استفاده کنید اما دمای آن همواره بالا باشد باعث ایجاد لگ و افت فریم در سیستم خواهد شد و احتمال اورهیت (Overheat) شدن آن نیز وجود دارد. پس داشتن یک کولینگ مناسب ضروری است.
