مارمولک حداکثر چندبار می‌تواند دم خود را بازسازی کند؟

دم مارمولک‌ها به گونه‌ای طراحی شده است که در صورت شکستگی مهره‌های دم در امتداد صفحه‌ای خاص، روند رشد دوباره آغاز می‌شود و میله‌ی غضروفی سختی جایگزین آن می‌شود. احتمال اینکه شکستگی در این میله غضروفی موجب تحریک فرآیند بازسازی مجدد شود، پایین است، گرچه شواهد زیادی وجود دارد که نشان می‌دهد این اتفاق در دم‌هایی با بازسازی چندباره و رشد دم‌های اضافی (مانند چند شاخه‌شدن) رخ می‌دهد.

مکانیزم فرآیند رشد مجدد دم مارمولک‌ها مدت‌هاست مطالعه نشده است. اما شواهد نشان می‌دهند وقتی غشای گلیال که نخاع را پوشانده آسیب ببیند، فرآیند بازسازی آغاز می‌شود. با‌این‌حال، این اتفاق کمتر رخ می‌دهد؛ چون مهره‌های دم هنگام فرار از شکارچیان خیلی راحت‌تر از میله‌ی غضروفی سخت می‌شکنند. همچنین، اگر دم اصلی به طور جزئی جدا شود، دم‌های اضافی می‌توانند رشد کنند.

پس، گرچه بیشتر مارمولک‌ها می‌توانند دم خود را به تعداد مهره‌های دم اصلی، دوباره رشد دهند، ازنظر فنی، در شرایط مناسب محدودیتی برای تعداد دم‌های اضافی که می‌توانند از دمی که از قبل وجود دارد، رشد کنند، وجود ندارد.

چند شاخه‌شدن دم ویژگی جالبی در مارمولک‌ها است که پیش از این چندان گزارش نشده بود، درحالی‌که اخیراً مشخص شده این ویژگی نسبتاً رایج است. این موضوع را دکتر هینریش کایزر، استاد زیست‌شناسی کالج ویکتور ولی، طی مروری بر داده‌های موجود در مورد مارمولک‌هایی با دم‌های زیاد کشف کرد. درواقع، حتی گزارشی از رشد ۹ دم در یک مارمولک وجود دارد.

کایزر و همکارانش چندشاخگی دم را در ۲۵۰ گونه مارمولک از ۲۵ خانواده شناسایی کردند. بیشتر این گونه‌ها، دو دم داشتند، اما در ۱۳ درصد از گونه‌ها، تعداد بیشتری دم مشاهده شد.

با توجه به افزایش گزارش‌ها و پوشش‌های خبری متعدد از مارمولک های با چند دم، پژوهشگران می‌گویند احتمالا داشتن دم‌های متعدد در مارمولک‌ها پدیده‌ای نادر یا غیرعادی نیست.

کایزر در گفتگو با آی‌اف‌ال ساینس گفت: «وقتی این مطالعه را فقط با مارمولک حیاط پشتی خانه‌ی تیم باوم شروع کردیم، فکر نمی‌کردیم این پدیده چقدر می‌تواند فراوان باشد.» او می‌افزاید، تقریباً باورکردنی نبود که چنین پدیده رایجی، این‌قدر کم گزارش شده باشد. انتشار این مقاله باعث شد سایر پژوهشگران و همچنین مردم عادی در شبکه‌های اجتماعی مشاهدات خود را از مارمولک‌های با چند دم به اشتراک بگذارند.