آیا ذوب‌شدن یخ‌ها، آتشفشان‌های جنوبگان را بیدار خواهد کرد؟
آیا ذوب‌شدن یخ‌ها، آتشفشان‌های جنوبگان را بیدار خواهد کرد؟
کوه اربوس تنها ۲۰ دقیقه با هلیکوپتر از ایستگاه مک‌موردو فاصله دارد، بنابراین از دهه ی ۱۹۶۰، دانشمندان به مطالعه‌ی این آتشفشان و دریاچه گدازه‌ای که در دهانه آن قرار دارد، پرداخته‌اند. این دریاچه گاهی اوقات توده‌هایی از سنگ مذاب را به بیرون پرتاب می‌کند.
لرزه‌سنج‌هایی که نزدیکی قله کوه اربوس نصب شده‌اند، اطلاعات زیادی درباره سیستم ماگمایی سطحی این آتشفشان حاصل کرده‌اند؛ اما بادهای شدید باعث شده‌اند این ابزارها قادر به تشخیص لرزه‌های ناشی از ماگمای عمیق‌تر نباشند. ریک آستر، ژئوفیزیکدان دانشگاه ایالتی کلرادو می‌گوید: «فقط توانسته‌ایم نوک یک سیستم ماگمایی را بررسی کنیم که احتمالاً تا ۱۵۰ کیلومتر درون گوشته‌ی زمین ریشه دارد.»
گروه پژوهشی کوچکی ماه گذشته به کوه اربوس پرواز کرد تا مجموعه‌ای جدید از لرزه‌نگارها را در مکان‌هایی دفن کنند که دربرابر باد محافظت شوند. این کار آسان نبود: هلیکوپتر قادر به حمل کمپرسور نیم‌تنی که برای راه‌اندازی مته‌ی بادی بزرگ نیاز بود، نبود. تکنسین‌ها پس از سازگاری با هوای رقیق نزدیک قله، شروع به حفر گودال‌هایی به عمق ۱ متر کردند. آن‌ها مجبور شدند برای این کار از بیل و مته‌ی دستی استفاده کنند. یکی از اعضای گروه پژوهشی می‌گوید در یکی از روزها هنگام ناهار، سرمای باد به منفی ۵۹ درجه سانتی‌گراد رسید.
حسگرهای لرزه‌ای که از باد محافظت می‌شوند، داده‌های خود را به‌صورت لحظه‌ای منتقل کرده و در طول زمستان تاریک جنوبگان به‌طور پیوسته عمل خواهند کرد. این حسگرها امکان نظارت مداوم بر آتشفشان اربوس را برای شناسایی خطرات فراهم می‌کنند و احتمالاً می‌توانند اطلاعات عمیق‌تری در مورد فعالیت‌های آن ارائه دهند.
آتشفشان‌ها به‌ندرت برای مدت طولانی، حتی برای چند دهه، دریاچه گدازه‌ای فعال دارند؛ اما زمانی که چنین دریاچه‌ای وجود دارد، این دریاچه مانند شیر تخلیه‌کننده‌ی فشار عمل می‌کند و از انباشته شدن فشار ماگما جلوگیری می‌کند.
محققان متوجه شده‌اند فشار درون آتشفشان اربوس به‌طور مداوم افزایش و کاهش می‌یابد و این تغییرات باعث تغییر در ظاهر و شکل دامنه‌های کوه می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که هنوز به‌طور کامل نمی‌دانیم سیستم ماگمایی اربوس چگونه عمل می‌کند.
دریاچه گدازه‌ای به عرض ۲۰ متر در اربوس معماهایی دارد. چرخش گدازه‌ها در این دریاچه می‌تواند حباب‌های گاز بزرگی ایجاد کند که تمام سطح دریاچه را پر می‌کنند. وقتی این حباب‌ها به سطح می‌رسند، منفجر می‌شوند و بمب‌های گدازه‌ای پرتاب می‌کنند که می‌توانند تا مسافت‌های طولانی، حتی بیش از ۱ کیلومتر، پرتاب شوند.
پژوهشگران امیدوارند ایستگاه‌های لرزه‌ای جدید بتوانند دلیل تغییرات رفتار دریاچه گدازه اربوس را از حالت آشفته به آرامش چند ساله توضیح دهند و همچنین مشخص کنند چرا در زمان‌های گذشته، آتشفشان اربوس فوران‌های شدیدتری داشته است. فهم بهتر سیستم ماگمایی اربوس می‌تواند به مدل‌سازی آتشفشان‌های دیگر در جنوبگان کمک کند.
وائشه، اگرچه غیرفعال است، می‌تواند پاسخی به مهم‌ترین سؤال در آتشفشان‌شناسی قطب جنوب ارائه دهد: با ذوب شدن یخ‌ها سریع‌تر، آیا آتشفشان‌ها فعال‌تر خواهند شد؟ ایده ساده است: با برداشته شدن وزن آتشفشان‌ها، گازهای محبوس در ماگما مانند گاز درون بطری شامپاین بدون چوب پنبه آزاد می‌شوند و باعث فوران می‌شوند.
در برخی مناطق مانند ایسلند و شمال غربی اقیانوس آرام در ایالات متحده، زمانی که یخچال‌ها شروع به عقب‌نشینی می‌کنند، فعالیت آتشفشانی بیشتر می‌شود. علت آن است که یخ می‌تواند فشار روی لایه‌های زیرین زمین را کاهش دهد و این امر شاید باعث فعال شدن آتشفشان‌ها شود؛ اما در قطب جنوب، هنوز شواهدی مبنی بر چنین پدیده‌ای دیده نشده است.
