چرا کودکان عاشق انجام کارهای تکراری هستند؟

این احساسی آشنا برای بسیاری از والدین است: هر پیشنهادی هم که بدهید، کودک پیش‌دبستانی شما فقط می‌خواهد همان قسمت انیمیشن «بلویی» را دوباره تماشا کند و برایش هم مهم نیست آن قسمت به تازگی پخش شده است. هنگام خواب، باید همان کتابی را برایش دوباره بخوانید که آن‌قدر از روی آن خوانده‌اید که می‌توانید برای هر شخصیت آن صدای خاصی را ایجاد کنید.

علایق عمیق و تکراری کودکان به یک قسمت برنامه تلویزیونی، بازی یا موضوع ممکن است برای والدینی که می‌خواهند برنامه دیگری را ببینند، خسته‌کننده باشد، اما این تکرار فواید زیادی برای یادگیری و بهزیستی کودکان دارد. یکی از دلایل این امر چیزی است که می‌توانیم آن را «اثر ورودی» بنامیم. این مفهوم در علوم شناختی مفهوم جدیدی نیست.

مغز را به‌عنوان عضوی درنظر بگیرید که همواره تلاش می‌کند تشخیص دهد چه چیزهایی در زندگی ما عادی و طبیعی هستند، یعنی چه چیزهایی الگوی منظمی دارند و چه چیزهایی خارج از این الگو هستند.

پژوهشگران پدیده‌ای را کشف کرده‌اند که به «یادگیری آماری» معروف است. براساس این ایده، کودکان نسبت به الگوها و نظم‌های درون زندگی خود حساسیت بالایی دارند. جالب این که نوزادان در درک برخی از ویژگی‌ها مانند احتمال وقوع صداهای خاص در کلماتی که به آن‌ها می‌گوییم، بسیار ماهر هستند. با‌این‌حال، برای اینکه بتوانند این الگوها را تشخیص دهند، باید بارها این صداها و الگوها را بشنوند و با آن‌ها مواجه شوند.

در همه زبان‌ها صداهای موجود در کلمات معمولا از الگوهای خاصی پیروی می‌کنند. به‌عنوان مثال، در زبان انگلیسی، از رایج‌ترین ترکیبات سه حرفی عبارتند از «the»، «and» یا «ing». منطقی است که مغز کودکان به دنبال تکرار بگردد و این تکرار به آن‌ها کمک می‌کند تا زبان را یاد بگیرند.

وقتی کودکان خردسال برنامه تکراری را تماشا می‌‌کنند، به‌طور ناخودآگاه در تلاشند تا الگوهای تکراری را در آنچه می‌بینند، می‌شنوند یا می‌خوانند شناسایی کرده و آن‌ها را در ذهن خود تثبیت کنند. این فرآیند به آن‌ها کمک می‌کند بهتر یاد بگیرند و با محیط اطراف خود ارتباط برقرار کنند.

تکرار علاوه بر تاثیر مثبتی که روی یادگیری دارد، برای احساسات کودکان نیز مفید است. این موضوع را «اثر بهزیستی» می‌نامیم.

وظیفه اصلی دوران کودکی یادگیری است و این امر به معنای جستجوی فعالانه تجریبات و محرک‌های جدید است. گرچه پردازش و سازگار شدن با موضوعات جدید می‌تواند برای کودکان خسته‌کننده باشد، حتی اگر انرژی زیادی داشته باشند. این فرایند به تلاش و تمرکز نیاز دارد و گاهی ممکن است برای آن‌ها سخت باشد. درواقع، دنیای اطراف می‌تواند برای کودکان ناآشناتر و پر استرس‌تر از دنیای بزرگسالان باشد.

به‌عنوان بزرگسال، یاد خواهید گرفت انتظار چه چیزی را داشته باشید و در موقعیت‌های خاص چگونه رفتار کنید، اما کودکان برای اولین بار دائما با شرایط جدید رو‌به‌رو می‌شوند. محرک‌های آشنا، مانند آن قسمت از برنامه تلویزیونی که قبلا بارها آن را تماشا کرده‌اند، می‌تواند برای آن‌ها احساس آرامش و امنیت به همراه داشته باشد. این آشنایی به کودکان کمک می‌کند در برابر استرس و احساسات ناشناخته‌ای که ممکن است تجربه کنند، محافظت شوند و احساس راحتی بیشتری داشته باشند.

کودکان همواره با چالش‌ها و تجربیات جدیدی در مهدکودک، مدرسه و مکان‌های دیگر مواجه می‌شوند که باعث می‌شود اطلاعات و توانایی‌های آن‌ها گسترش یابد. این فرایند برای یادگیری ضروری است، اما درعین‌حال ممکن است احساس کنند که قادر به انجام برخی کارها نیستند و این موضوع می‌تواند اعتماد به نفس و حس شایستگی آن‌ها را تهدید کند. زمانی که کودکان قادرند در فعالیتی که احساس می‌کنند در آن مهارت دارند، مانند بازی مورد علاقه‌شان، غرق شوند و از آن لذت ببرند، این امر به آن‌ها کمک می‌کند احساس شایستگی و اعتماد به نفس پیدا کنند و نیازهای احساسی آن‌ها در زمینه موفقیت و توانمندی برآورده شود.

علاوه‌بر‌این، وقتی کودکان قادرند خودشان فعالیت مورد علاقه خود را انتخاب کنند، احساس می‌کنند استقلال دارند. در غیر این صورت، بیشتر وقت‌شان تحت هدایت والدین و در شرایطی می‌گذرد که والدین برای آن‌ها تصمیم می‌گیرند.

همه کودکان به یک اندازه علاقه‌مندی‌های تکراری ندارند. برای مثال، کودکان مبتلا به اوتیسم معمولاً تمایل دارند روی موضوعی خاص بسیار متمرکز شوند و علاقه‌ شدیدی به آن نشان دهند.

تکرار می‌تواند فواید زیادی ازنظر یادگیری و رفاه احساسی داشته باشد. بنابراین، اگر کودکان خودشان تمایل دارند که برنامه‌ای را دوباره تماشا کنند، نیازی به نگرانی نیست. البته، نباید آن‌ها را مجبور به تماشای دوباره برنامه‌ها کنید، اما اگر این کار را به‌طور طبیعی انجام می‌دهند، نشان‌دهنده این است که درحال استفاده از مزایای تکرار هستند.

با‌این‌حال، اگر تماشای دوباره برنامه‌ها یا انجام فعالیت‌های تکراری به حدی برسد که بر توانایی کودک برای انجام وظایف مهم دیگر مثل وقت‌شناسی برای خارج شدن از خانه، ارتباط با دیگران یا فعالیت‌های بدنی تاثیر بگذارد، می‌تواند مشکل‌ساز باشد. در چنین شرایطی، لازم است تعادلی بین این فعالیت‌ها و سایر جنبه‌های زندگی کودک برقرار شود.

البته، هیچ قانون قطعی وجود ندارد که بتوان آن را برای همه کودکان و در تمام شرایط به‌طور یکسان اعمال کرد. به‌عنوان والدین، باید به وضعیت هر کودک و موقعیت خاص دقت کنیم و بر اساس آن تصمیم‌گیری کنیم. هر کودک شرایط و نیازهای متفاوتی دارد که نیاز به توجه فردی دارد.

وقتی دوباره فیلم «یخزده» را برای تماشا آماده می‌کنید، به فواید تکرار برای یادگیری و رفاه احساسی کودک فکر کنید و شاید بهتر باشد از نگرانی در مورد این که کودک شما باید کار دیگری انجام دهد، دست بردارید و استراحت کنید.