بحران متان: ماهواره‌ها هشدار می‌دهند، اما انتشار همچنان ادامه دارد

در حال حاضر، جهان برای شناسایی انتشار گاز نامرئی متان که تا‌به‌امروز مسئول یک‌سوم گرمایش جهانی بوده است، ابزارهای بیشتری را نسبت به گذشته در اختیار دارد. اما با وجود پیشرفت ماهواره‌ها در شناسایی، دولت‌ها و شرکت‌ها به‌ندرت درمورد نشت ابرهای عظیم متان از زیرساخت‌های نفت و گاز، اقدامی انجام می‌دهند.

براساس گزارشی که در کنفرانس تغییر اقلیم سازمان ملل متحد ۲۰۲۴ (COP29) منتشر شد، انتشاردهندگان عمده‌ی متان، گازی که در ایجاد اثر گلخانه‌ای بسیار قوی‌تر از کربن دی‌اکسید عمل می‌کند، معمولاً پس از اطلاع از نشت توده‌های عظیم، واکنشی نشان نمی‌دهند.

متان، دومین گاز گلخانه‌ای مهم پس از کربن دی‌اکسید، توجه فزاینده‌ای را به خود جلب کرده است. بسیاری از کشورها تعهد داده‌اند که انتشار این گاز را کاهش دهند تا از گرمایش زودهنگام جلوگیری کنند. همچنین، در نشست COP28، تعدادی از بزرگ‌ترین شرکت‌های نفت و گاز جهان متعهد شدند که انتشار متان را به صفر برسانند.

اکنون ماهواره‌ها، نشت متان را از منابع بزرگی مانند زیرساخت‌های نفت و گاز، معادن زغال‌سنگ، محل دفن زباله و کشاورزی، شناسایی می‌کنند. برای مثال، در تصویر فوق توده‌ای عظیم از متان بر فراز جنوب تهران دیده می‌شود که حداقل ۴٫۸ کیلومتر طول دارد. این ابر متان که حاصل نشت از مرکز دفع پسماند بود، در سال ۱۴۰۱ توسط ناسا شناسایی شد.

مارک براونستاین از صندوق دفاع از محیط زیست که اخیراً ماهواره‌ی مخصوص شناسایی متان خود را به مدار فرستاده، می‌گوید: «این داده‌ها برای وادارکردن انتشاردهندگان به پاسخ‌گویی، حیاتی است. اما داده‌ها به‌تنهایی مشکلی را حل نمی‌کند.»

تجربه‌ی سال اول فعالیت سیستم هشدار متان سازمان ملل، شکاف عمیقی را بین داده‌ها و اقدامات نشان می‌دهد. این برنامه در طی یک سال گذشته، ۱٬۲۲۵ هشدار درباره‌ی نشت متان از زیرساخت‌های نفت و گاز، به دولت‌ها و شرکت‌ها صادر کرد. نشت متان از این منابع به‌قدری عظیم است که از فضا شناسایی می‌شود. اما تنها در ۱۵ مورد، یعنی حدود یک درصد، اقداماتی برای مهار نشت متان انجام شده است.

احتمال دیگری که مطرح می‌شود، این است که انتشاردهندگان هنوز با سیستم هشدار جدید آشنا نشده‌اند. با این حال، دیگر سامانه‌های مشابه نیز نتایج مشابهی را گزارش داده‌اند. ژان فرانسوا گوتیه از شرکت کانادایی جی‌اچ‌جی‌ست که سال‌هاست هشدارهای ماهواره‌ای مشابهی ارسال می‌کند، می‌گوید: «نرخ موفقیت برای ما هم چندان بهتر نیست؛ حدود دو تا سه درصد است.»

بااین‌حال، نمونه‌هایی از موفقیت هم دیده شده است. به‌عنوان مثال، سازمان ملل امسال چندین هشدار درباره‌ی منبعی از متان به دولت الجزایر صادر کرد که از سال ۱۹۹۹، به‌طور مداوم در حال نشت بود. این نشت اثری معادل گرمایش ناشی از نیم میلیون خودرو در یک سال داشت. تا ماه اکتبر، داده‌های ماهواره‌ای نشان داد که نشت در الجزایر برطرف شده است.