یک ویژگی خاص مارها موجب واکنش غریزی میمون‌ها به آن‌ها می‌شود

میمون‌ها مانند انسان‌ها، دارای توانایی ذاتی برای تشخیص سریع مارها هستند و تحقیقات جدید نشان می‌دهد که فلس‌های مار یک نشانه‌ی بصری کلیدی برای نخستی‌ها در هنگام تشخیص این تهدیدات خزنده هستند.

به‌گزارش ساینس‌آلرت، نوبویوکی کاوای، دانشمند علوم شناختی از دانشگاه ناگویا در ژاپن، آزمایش‌هایی را با استفاده از سه ماکاک ژاپنی (Macaca fuscata) انجام داد. ماکاک‌ها قبلاً هرگز خزندگان یا دوزیستان واقعی را ندیده و تنها در آزمایشی قبلی، تصاویری از مارها را دیده بودند.

در یک بازی شناسایی مبتنی بر پاداش، همان‌طور که انتظار می‌رفت ماکاک‌ها به تصاویر مارها سریع‌تر از تصاویر سمندرها واکنش نشان دادند. با‌این‌حال، زمانی که تصاویر سمندرها تغییر داده شد تا به نظر برسد که فلس‌های مار دارند، میمون‌ها به همان سرعتی که به عکس‌های مارها پاسخ می‌دادند، به این عکس‌ها واکنش نشان دادند. به نظر می‌رسید پوست فلس‌دار یک محرک بصری مهم باشد.

کاوای می‌گوید: «قبلاً نشان داده‌ایم که انسان‌ها و نخستی‌ها می‌توانند مارها را به سرعت شناسایی کنند؛ اما ویژگی بصری حیاتی ناشناخته بود.» میمون‌ها به سمندرها که بدنی کشیده و دمی شبیه به مار دارند، واکنشی سریع‌تر نشان ندادند؛ اما وقتی تصاویرشان تغییر داده شد و با فلس‌های مار پوشانده شدند، واکنش ماکاک‌ها سرعت گرفت.

عکاس: Kawai / Scientific Reports

تحقیقات قبلی نشان داده است که بزرگسالان و حتی کودکان خردسال به بدن خمیده و بدون اندام متعلق به مارها در مقایسه با سایر محرک‌های بینایی بسیار سریع واکنش نشان می‌دهند. پوست فلس‌دار مار ممکن است یکی دیگر از عوامل بصری باشد که نخستی‌ها به‌طور غریزی هنگام تصمیم‌گیری درباره‌ی خطرناک‌بودن چیزی به آن توجه می‌کنند. یافته‌ی اخیر، نتیجه تحقیقات قبلی را تأیید می‌کند که نشان داده بود میمون‌ها به پوست مار واکنشی منفی دارند.

کاوای می‌گوید: «واکنش ماکاک‌ها ممکن است به این دلیل باشد که اجداد نخستی‌های ما در طول تکامل، سیستمی بینایی برای شناسایی فلس‌ها که مشخصه‌ی مارها هستند، تکامل دادند. این بینش در مورد تکامل پستانداران احتمالاً درک ما را از بینایی و تکامل مغز در حیوانات، از جمله خودمان، بهبود می‌بخشد.»

عکاس: Reiko Matsushita

شاید بهتر باشد بدانید که مارها بزرگترین تهدید جانوری مدرن برای انسان و مسئول حدود ۹۴هزار مرگ در سال هستند. این تعداد با تلفات ناشی از کوسه که در سال ۲۰۲۳ به ۱۴ رسید، اصلاً قابل‌مقایسه نیست.

توانایی تشخیص مارها همچنان برای بقای ما به عنوان یک گونه بسیار مهم است. این مسئله توضیح می‌دهد که چرا حتی نوزادان ۷ ماهه، حتی اگر قبلاً هرگز مارها را ندیده باشند، واکنش‌های مغزی نسبت به آن‌ها نشان می‌دهند.

البته برای اینکه مطمين شویم آیا مطالعه‌ی کنونی می‌تواند در مورد انسان‌ها هم صدق کند، باید مطالعه روی انسان‌ها تکرار شود. بااین‌حال، شواهد محکمی وجود دارد که نشان می‌دهد مغز ما مثل مغز نخستی‌ها برنامه‌ریزی شده و به شکل مشابهی عمل می‌کند. نکته‌ی مهم این است که امکان دارد پوست فلس‌دار مار برای مغز ما مثل زنگ خطر طبیعی عمل کند.

کاوای در مقاله‌ی خود می‌نویسد: « نتایج [مطالعه] با تئوری تشخیص مار مطابقت دارد که [بیان می‌کند] مارها فشار انتخابی قدرتمندی هستند که باعث شدند تغییراتی در سیستم بینایی نخستی‌ها ایجاد شود که به آن‌ها امکان می‌دهد مارها را سریع‌تر و با دقت بیشتر تشخیص دهند.»

تحقیق در مجله‌‌ی Scientific Reports منتشر شده است.