چرا انسان‌ها دیر بالغ می‌شوند؟ فسیل ۱٫۸ میلیون ساله پاسخ می‌دهد

همه ما می‌دانیم که انسان‌ها، برخلاف بسیاری از موجودات دیگر، مسیری طولانی و پیچیده را برای رسیدن به بزرگسالی طی می‌کنند؛ این مسیر حدود دو برابر طولانی‌تر از شامپانزه‌ها است. دانشمندان این تأخیر را فرصتی برای رشد مغزهای بزرگ‌تر و یادگیری مهارت‌هایی می‌دانند که به بقا و تولیدمثل ما کمک می‌کند.

اما اکنون، مطالعه‌ای با برررسی دندان‌های جوانی باستانی، نشان می‌دهد که روند رشد آهسته شاید دست‌کم از زمانی حدود یک میلیون و ۸۰۰ هزار سال پیش، یعنی حدود نیم میلیون سال زودتر از ظهور هر نوع شواهد دیگر، آغاز شده باشد.

پژوهشگران در مطالعه‌ی جدید که در مجله‌ی نیچر منتشر شده است، با استفاده از تصویربرداری پیشرفته اشعه ایکس، خطوط رشد دندان‌های آسیای یکی از اعضای باستانی منقرض‌شده‌ از سرده‌ی «انسان» (Homo) را که ۱٫۷۷ میلیون سال پیش در منطقه دمانیسی کنونی در گرجستان زندگی می‌کرد، بررسی کردند.

الیسیا ناوا، زیست‌باستان‌شناس از دانشگاه ساپینزا در رم، می‌گوید: «یکی از پرسش‌های مهم در دیرین‌انسان‌شناسی این است که الگوی رشد آهسته چه زمانی در جنس انسان ظاهر شد. حالا ما سرنخ مهمی را در دست داریم.»

البته، برخی دیگر از پژوهشگران نیز هشدار می‌دهند که اگرچه دندان‌های جوان باستانی از دمانیسی به کندی رشد کرده، افراد دیگری از جمله نیاکان مستقیم ما، ممکن است سریع‌تر از او رشد کرده باشند.

از دهه ۱۹۳۰، پژوهش‌ها نشان داده‌اند که دوران نابالغی انسان‌ها از دیگر اعضای خانواده‌ی انسانیان (Hominidae) طولانی‌تر است. نظریه‌هایی نیز وجود دارند که می‌گویند نیاکان ما این تأخیر را تکامل دادند تا زمان بیشتری برای رشد مغزهای بزرگ‌تر یا یادگیری سازگاری با تعاملات اجتماعی پیچیده داشته باشند. دندان‌ها، به‌ویژه دندان‌های آسیای دائمی، کلیدی برای درک این روند هستند، چراکه خطوط رشد آن‌ها، مانند حلقه‌های درخت، جزئیات دقیقی از روند رشد را ثبت می‌کنند.

پژوهش‌ها نشان داده‌اند که نخستین نیاکان انسان نیز مانند دیگر اعضای خانواده‌ی انسانیان، سریع رشد می‌کردند. برای مثال، دندان‌های کودکی با ۲٫۴ میلیون سال قدمت از گونه‌ی استرالوپیتکوس آفارنسیس که در اتیوپی زندگی می‌کرد و هم‌گونه‌ی اسکلت معروف لوسی بود، با همان سرعت دندان‌های شامپانزه‌ها رشد می‌کرد. اما تا ۱٫۲ میلیون سال پیش، گونه‌ی انسان پیشگام (Homo antecessor) از اسپانیا، نشانه‌هایی از رشد آهسته‌تری داشت که همچنان طولانی‌تر از دیگر انسانیان بود و هنوز به اندازه‌ی گونه ما، انسان خردمند (Homo sapiens)، کند نشده بود.

فسیل انسان دمانیسی که در سال ۲۰۰۱ کشف شد، شامل جمجمه، فک و دندان‌های کاملاً حفظ‌شده‌ای بود. کریستوف زولیکوفر و مارسیا پونس ده لئون، دیرین‌انسان‌شناسان از دانشگاه زوریخ و پل تافورو، دیرین‌شناس از مرکز تابش سنکروترون اروپا، از نیروی سنکروترون (نوعی شتاب‌دهنده‌ی ذرات با شکل حلقه‌ای) برای برداشت تصاویر اشعه ایکس با وضوح بالا، استفاده کردند تا خطوط رشد روی دندان‌های فسیل را بشمارند. این خطوط از تجمع لایه‌های عاج دندان و تقریباً هر هشت روز یک بار در انسان امروزی ایجاد می‌شوند. گروه پژوهشگران با شمارش این خطوط دریافتند که انسان دمانیسی در زمان مرگش حدود ۱۱٫۴ ساله بوده است.

پژوهشگران با تحلیل خطوط تیره‌ی استرس روی دندان‌ها که ناشی از بیماری یا رژیم غذایی نامناسب هستند، مسیر رشد تمام دندان‌ها را هم‌تراز و سپس، بازسازی کردند. آن‌ها ویدیویی مجازی از چگونگی رشد دندان‌ها در دهان این کودک باستانی در بازه‌های شش‌ماهه ساختند. پونس ده لئون می‌گوید: «نتایج نشان می‌دهد که هر دندان در طول زندگی فرد چگونه رشد کرده است.»