مرکز پژوهش‌های مجلس ممنوعیت استخراج رمزارز را سیاستی شکست خورده دانست

مرکز پژوهش‌های مجلس با ارائه گزارشی درباره تاثیر استخراج رمزارز بر پایداری شبکه برق ایران، اعلام کرد سیاست ممنوعیت استخراج رمزارز مانع گسترش آن در کشور نشده و سیاستی شکست خورده است. براساس آمارهای این گزارش، سهم ایران از بازار ماینینگ حدود 3 درصد است. همچنین در بدبینانه‌ترین حالت تنها 10 درصد از کسری برق کشور به حوزه استخراج رمزارز مرتبط است.

مرکز پژوهش‌های مجلس در گزارش خود به بررسی تاثیر استخراج رمزارز بر پایداری شبکه برق ایران پرداخته است. در گزارشی کارشناسی ضمن اعلام آمارهای مختلف درباره صنعت ماینینگ، بر لزوم قانون‌گذاری به جای ممنوعیت سخن گفته شده است. چراکه این مرکز اعتقاد دارد ممنوعیت کامل استخراج رمزارز در کشور با توجه به توان فنی و مقرراتی فعلی کشور، امری غیرممکن است و مانع گسترش آن نمی‌شود.

طبق این گزارش که محاسبات آن مبتنی بر گزارش‌های دانشگاه کمبریج است، سهم ایران از استخراج رمزارزها در طی دو سال از 2 درصد در مهر 1398 به 3 درصد در مرداد 1400 رسیده است. همچنین حداکثر سهم ایران طبق تخمین‌ها، 5درصد بوده است.

از شروع برخورد با استخراج‌کنندگان بدون مجوز از سال 98 تا 1400، مجموعا 221هزار و 163 دستگاه غیرمجاز استخراج رمزارز کشف و شناسایی شدند؛ توان مصرفی آن‌ها حدود 621مگاوات بوده است.

این مرکز وضع ممنوعیت استخراج رمزارز در تابستان 1400 به دستور رئیس جمهور را یک سیاست شکست خورده می‌داند زیرا تراهش مطلق ماهانه ایران در شبکه بیت کوین از 6.94 میلیون تراهش در تاریخ 10 اردیبهشت 1400 تنها به 3.75 میلیون تراهش در 10 مرداد 1400 رسیده است.

این آمارها حاکی از آن است که بیش از نیمی از استخراج کنندگان رمزارز بدون توجه به دستور دولت، مشغول به فعالیت بودند. جالب است بدانید در تابستان سال گذشته، سهم ایران از بازار جهانی استخراج، یک درصد افزایش یافته است.

توان مصرف برق استخراج کنندگان نیز حدود 800 مگاوات پیش‌بینی شده و با فرضی بدبینانه در بیشترین حالت، 1845 مگاوات برق توسط استخراج کنندگان غیرقانونی در تابستان 1400 مصرف شده است. در حالی که کسری تراز شبکه برق کشور حدود 14هزار مگاوات ساعت بوده است، یعنی در بدبینانه‌ترین حالت، کمتر از 10 درصد از کسری برق کشور را می‌توان به استخراج رمزارز نسبت داد.

این مرکز تاکید دارد اعمال ممنوعیت کامل استخراج رمزارز در کشور با توجه به توان فنی و مقرراتی فعلی کشور، امری غیرممکن است؛ ضمن اینکه هرگونه تاخیر در ساماندهی این حوزه می‌تواند موانع بیشتری را بر سر راه سیاست‌گذار قرار دهد:

«تا کنون استخراج رمزارزهای انرژی بر در کشورمان مطرح بوده است اما همه انواع استخراج رمزارزها انرژی را به هدر نمی‌دهند. انواع جدیدی از استخراج رمزارزها در حال توسعه هستند که یک فعالیت اقتصادی معمولی مثلا ارائه فضای ذخیره‌سازی محتوا یا ارائه توان رایانشی برای فعالیت‌های مفید مانند واقعیت افزوده و اداره محیط‌های مجازی یا متاورس را به میدان رقابت استخراج وارد می‌کنند.»

درخواست مجوز برای ماینینگ: 63 برابر مراکز مجاز

مرکز پژوهش‌ها در بخش دیگر گزارش خود به بررسی میزان تقاضای برق در کشور پرداخته و با اشاره به محدودیت سوخت نیروگاه‌های کشور، ظرفیت نیروگاه‌های آبی، تعمیرات دوره‌ای نیروگاه‌ها و… استفاده از ظرفیت خالی نیروگاه‌های کشور برای تولید رمزارز را راه‌حل مناسبی نمی‌داند.

از همین رو بهترین راه موجود برای توسعه صنعت استخراج رمزارز در کشور را استفاده از ظرفیت ماده 12 قانون رفع موانع تولید و اختصاص سوخت صرفه‌جویی شده حاصل از اقدامات بهینه‌سازی مصرف انرژی به این صنعت عنوان کرده است.

نکته دیگر ذکر شده نیز اختلاف تقاضای برق در ساعات مختلف شبانه روز در ماه‌های گرم سال است که در صورت کاهش این اختلاف و استفاده بهینه از آن، می‌توان موجبات صرفه‌جویی در هزینه کلی کشور، بهبود ضریب بار و کاهش قیمت تمام شده برق را فراهم آورد.

همچنین با اشاره به اینکه طبق آمارهای بین‌المللی حدود 39 درصد از کل توان مورد نیاز استخراج رمزارز از طریق انرژی‌های تجدیدپذیر تامین می‌شود، از لزوم قانون‌گذاری صحیح برای سوق دادن سرمایه‌گذاران این حوزه به سمت استفاده از منابع تجدیدپذیر سخن به میان آمده است.

تا سال 1400 برای 44 واحد استخراج رمزارز در کشورمان، پروانه بهره‌برداری صادر شده است که بیشترین آن‌ها متعلق به استان سمنان، البرز و گلستان است.

با محاسبه مناطق آزاد، 56 مرکز استخراج رمزارز در کشور تا سال 1400 اجازه فعالیت داشته و توان مورد نیاز آن‌ها نیز 400 مگاوات بوده است. از سوی دیگر جالب است بدانید بیش از 63 برابر تعداد پروانه‌های تاسیس صادر شده، تقاضای رسمی برای ایجاد واحد استخراج رمزارز وجود داشته است.

خطر استخراج خانگی اتریوم

طبق آمارهای ذکر شده، استخراج بیت کوین پس از اتریوم، پرسودترین بازار ماینینگ است. از سوی دیگر مصرف انرژی شبکه استخراج رمزارزها با یکدیگر مقایسه و اعلام شده است که در یک سال مصرف برق رمزارزها حدود سه برابر افزایش یافته است.

مرکز پژوهش‌های مجلس نیز ضعف کشور در سیاست‌گذاری حوزه استخراج رمز ارز را یک خطر جدی دانسته و در ادامه به گسترش استخراج رمزارزهایی مانند اتریوم در منازل شخصی اشاره کرده و از آن‌ها به عنوان «خطر اصلی» یاد می‌کند:

«مجموع مصرف برق در منازل شخصی برای استخراج اتریوم احتمالا کمتر از 12 مگاوات است که ردیابی آن را سخت کرده و می‌تواند موجب افزایش غیرقابل کنترل مصرف برق خانگی شود.»

طبق ارزیابی وزارت نیرو، حدود 20 درصد از استخراج رمزارزها در کشور به اتریوم اختصاص دارد. استخراج اتریوم نیاز به کارت گرافیک داشته و براساس محاسبات مرکز پژوهش‌ ا،در سال 1399 حدود 23 میلیون دلار کارت گرافیک احتمالا برای استخراج رمزارز وارد کشور شده است. در ادامه محاسبه مصرف برق این کارت گرافیک‌ها صورت گرفته و مصرف شبکه اتریوم ایران حدودا 12 مگاوات تخمین زده شده است.

این مرکز براساس آمار 20 درصدی وزارت نیرو، تخمین زده که احتمالا در 117هزار و 471 خانه، استخراج رمزارز اتریوم در جریان است.

در بخش دیگر گزارش پیشنهاد داده شده است بنابر منابع مورد استفاده برای استخراج رمزارز، وزارت نیرو یا ارتباطات به عنوان متولی مقررات‌گذاری نقش پررنگ‌تری داشته باشند. در صورتی که اختلافی هم میان دستگاه‌ها پدید آید، مجلس یا شورای عالی فضای مجازی نقش تقسیم کننده وظایف میان دستگاه‌ها را انجام دهند.

در نهایت تاکید شده است که در بدبینانه‌ترین حالت، مصرف برق برای استخراج رمزارزها در کشور از 2 هزار مگاوات فراتر نخواهد رفت. در نتیجه در وضعیت فعلی نمی‌توان همه کسری تراز انرژی را به استخراج رمزارز نسبت داد. همچنین نمی‌توان ممنوعیت استخراج رمزارز را مانع از گسترش آن در کشور تلقی کرد. رانت انرژی باعث شده تا همه سیاست‌های ابلاغی سلبی یکجانبه شکست خورد. از این روز به تدریج باید عرضه را برای فعالیت های غیرمجاز استخراج رمزارز با مقررات گذاری و گسترش بازار فعالیت های سالم، محدودتر کرد.

گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس درباره تاثیر استخراج رمزارز بر پایداری شبکه برق ایران را می‌توانید از اینجا مشاهده کنید.