فضاپیمای چانگ‌ای ۶ پرتاب شد؛ آغاز ماموریت چین برای نمونه‌برداری از نیمه پنهان ماه

چین درحال بازگشت به سمت پنهان و اسرارآمیز ماه است و این‌بار یادگاری‌هایی ارزشمند را با خود به زمین خواهد آورد.

فضاپیمای رباتیک چانگ‌ای ۶ جمعه ۱۴ اردیبهشت در ساعت ۱۷:۲۷ به وقت پکن (۱۲:۵۷ به وقت ایران) سوار بر موشک لانگ مارچ ۵ از سکوی سایت پرتاب فضایی ونچانگ در استان جنوبی هاینان چین، سفر خود به ماه را آغاز کرد.

اگر همه‌چیز به خوبی پیش برود، چانگ‌ای ۶ تا چند روز دیگر در نیمه‌ی پنهان ماه فرود خواهد آمد و با جمع‌آوری نمونه‌های سنگ و خاک قمری، آن‌ها را به زمین خواهد آورد. برداشت نمونه از سمت ناپیدای ماه دستاوردی بی‌سابقه خواهد بود. درواقع تا به حال فقط یک فضاپیما به آن بخش از قمر زمین سفر کرده است: ماه‌نورد چانگ‌ای ۴ که در ژانویه ۲۰۱۹ در نیمه‌ی پنهان ماه فرود آمد.

ماه در وضعیت قفل کشندی با زمین قرار دارد؛ یعنی یک چرخش به دور خودش با زمان لازم برای چرخش به دور زمین برابری می‌کند. این وضعیت مداری بدان معنا است که ناظران زمینی همواره فقط یک چهره از ماه را که با عنوان نیمه‌ی پیدا یا سمت نزدیک شناخته می‌شود، مشاهده می‌کنند.

نیمه‌ی پیدای ماه علاوه‌بر آنکه برای ما آشناتر است، بسیار راحت‌تر نیز کاوش می‌شود. درواقع، تمام ماموریت‌های انجام‌شده به مقصد ماه پیش از چانگ‌ای ۴، ازجمله ماموریت‌های سرنشین‌دار برنامه آپولو در دهه‌ی ۱۹۶۰ و اوایل دهه‌ی ۱۹۷۰، همگی نیمه‌ی پیدای ماه را هدف قرار دادند.

ماموریت ماه‌نورد یا ماه‌نشین در سمت دور ماه با چالش‌های ارتباطی مواجه است. چنین فضاپیمایی به یک ماه‌گرد نیاز دارد تا به واسطه‌ی آن، پیام‌هایش را به کنترل ماموریت در زمین ارسال کند. چین پیش از ارسال فضاپیمای چانگ‌ای ۴، چنین مدارگردی را که با عنوان ماهواره بازپخش یا رله شناخته می‌شود، به مدار ماه فرستاد. این کشور در مارس گذشته ماهواره‌ی رله‌ی بعدی خود به نام «کوئچا ۲» را برای پشتیبانی از چانگ‌ای ۶ و ماموریت‌های سطحی بعدی پرتاب کرد.

دانشمندان تاکید می‌کنند که فراتر از روح کنجکاوی و کاوشگری، دلایل قانع‌کننده‌ای برای مطالعه‌ی قسمت‌های ناپیدای ماه وجود دارد. نیمه‌ی پنهان ماه با نیمه‌ی پیدا بسیار متفاوت است. به‌عنوان مثال، دشت‌های وسیع بازالتی معروف به دریاوار تقریبا یک‌سوم از چهره‌ی آشنای ماه را پوشانده‌اند؛ درحالی‌که در سمت دور فقط یک درصد از سطح آنجا را تشکیل می‌دهند.

پژوهشگران هنوز نمی‌دانند که علت چنین تفاوت‌هایی چیست و امیدوارند که نگاه نزدیک به نمونه‌های جمع‌آوری‌شده از نیمه‌ی پنهان ماه، در کشف معما به آن‌ها کمک کند.