شش غذا که ممکن است با گرم‌ترشدن زمین رایج‌تر شوند

امروزه، فقط ۱۳ محصول کشاورزی ۸۰ درصد از انرژی دریافتی مردم در سراسر جهان را تأمین می‌کنند و حدود نیمی از کالری دریافتی ما از گندم و ذرت و برنج تأمین می‌شود. با‌این‌حال، برخی از این محصولات ممکن است در دمای بیشتر و بارندگی‌های ناپایدار و رویدادهای آب‌و‌هوایی شدید ناشی از تغییرات اقلیمی به‌خوبی رشد نکنند. درحال‌حاضر نیز، خشک‌سالی و امواج گرما و سیل‌های ناگهانی به محصولات کشاورزی را در سراسر جهان آسیب می‌زنند.

فستو ماساو، مدیر اجرایی گروه Future Food Beacon می‌گوید: «باید سبد غذایی خود را متنوع کنیم.» این گروه در پردیس ناتینگهام مالزی اثر تغییرات اقلیمی بر امنیت غذایی را مطالعه می‌کنند. ساموئل پیرونون، بوم‌شناس باغ‌های گیاه‌شناسی سلطنتی در لندن، می‌گوید چاره‌ی کار سرمایه‌گذاری روی هر راه‌حل ممکن است.

برای تغذیه‌ی جمعیت در حال افزایش در دنیایی که به‌سرعت در حال تغییر است، دانشمندان علوم غذا در حال بررسی راه‌های ممکن هستند؛ درحالی‌که هم‌زمان به این موضوع فکر می‌کنند که چگونه می‌توان با محیط‌زیست سازگار بود.

ترجیحات مصرف‌کننده نیز بخشی از معادله است. هالی فرولیچ، دانشمند آبزی‌پروری و شیلات در دانشگاه کالیفرنیا در سانتاباربارا می‌گوید: «باید ترکیب درستی از این موارد وجود داشته باشد: ظاهر و طعم خوب و قیمت مناسب.»

در‌ادامه به شش ماده‌ی غذایی اشاره می‌کنیم که می‌توانند تمام شرایط مذکور را داشته باشند و احتمالاً در آینده در منوهای غذایی و قفسه فروشگاه‌ها فراوان‌تر خواهند شد.

ارزن

منبع: کربوهیدرات و پروتئین و مواد‌معدنی (پتاسیم و فسفر و منیزیم)

مصارف: غله‌ی کامل، آرد بدون گلوتن، پاستا، چیپس و آب‌جو

سازمان ملل متحد سال ۲۰۲۳ را سال بین‌المللی ارزن اعلام کرده است (چندین واریته از ارزن وجود دارد). کینوآ در سال ۲۰۱۳ همین عنوان را کسب کرد و فروش آن به‌شدت افزایش پیدا کرد. ارزن اولین‌بار حدود ده‌هزار سال پیش در آسیا کشت شد و یکی از غلات اصلی در بخش‌هایی از آسیا و آفریقا است.

ارزن در‌مقایسه‌با گندم و ذرت و برنج دربرابر اقلیم مقاوم‌تر است. این محصول به آب کمی نیاز دارد و در محیط‌های گرم و خشک‌تر رشد می‌کند. ارزن یکی از غلات باستانی ازقبیل تِف و تاج‌خروس و سورگوم است که همگی پایدار و مقاوم هستند.

بادام‌زمینی بامبارا

منبع: پروتئین و فیبر و مواد‌معدنی (پتاسیم و منیزیم و آهن)

مصارف: بوداده یا آب‌پز و آرد بدون گلوتن و شیر غیرلبنی

تاکنون نام شیر بادام و شیر سویا را شنیده‌اید. جایگزین بعدی می‌تواند از بادام‌زمینی بامبارا تهیه شود که از حبوبات مقاوم دربرابر خشکی و بومی آفریقای سیاه است. بادام‌زمینی بامبارا مانند حبوبات دیگر سرشار از پروتئین است. باکتری‌های روی این گیاه نیتروژن موجود در اتمسفر را به آمونیاک تبدیل می‌کنند؛ بنابراین، این گیاه می‌تواند در خاک‌های فقیر ازنظر مواد‌مغذی و بدون کودهای شیمیایی به‌خوبی رشد کند.

فستو ماساو می‌گوید درک بهتر این گیاه می‌تواند راه را برای برنامه‌های اصلاحی هموارتر کند تا بادام‌زمینی بامبارا بتواند به‌اندازه‌ی سویا رایج شود. سویا از حبوباتی است که عملکرد فراوانی دارد؛ اما مقاومتش کمتر از خشکی است.

صدف سیاه

منبع: پروتئین، امگا ۳، ویتامین B12 و مواد‌معدنی (آهن، آهن، منگنز و روی)

مصارف بخارپز و همراه با پاستا و خورش و سوپ

لینگوئینی (اسپاگتی تخت) صدف خوش‌مزه ممکن است روزی به یکی از غذاهای معمولی ما تبدیل شود. طبق گزارشی که سال ۲۰۲۰ در مجله‌ی نیچر منتشر شد، تا سال ۲۰۵۰، صدف‌های سیاه و دوکفه‌ای‌های دیگر ازجمله صدف چروک و صدف دوکفه‌ای و صدف اسکالوپ می‌توانند حدود ۴۰ درصد از موادغذایی دریایی را تشکیل دهند. مزارع پرورش دوکفه‌ای‌ها بدون نیاز به آبیاری یا کود، گزینه‌ای عالی برای افزایش مقیاس تولید هستند و موجب کاهش قیمت برای مصرف‌کنندگان خواهد شد.

همه دوکفه‌ای‌ها ارزش زیادی دارند؛ اما هالی فرولیچ از دانشگاه کالیفرنیا صدف‌های سیاه را بسیار مقاوم و سرشار از موادمغذی توصیف می‌کند که به‌اندازه‌ی کافی مدنظر قرار نگرفته‌اند. از مشکلاتی که درزمینه‌ی پرورش این موجودات وجود دارد، این است که این موجوات پوسته‌ساز تهدید می‌شوند؛ زیرا افزایش سطح کربن باعث اسیدی‌ترشدن اقیانوس‌ها می‌شود؛ البته کتانجک ممکن است بتواند کمک کند.

کتانجک

منبع: ویتامین‌ها و موادمعدنی (ید و کلسیم و آهن) و آنتی‌اکسیدان‌ها

مصارف: سالاد، اسموتی، سالسا، ترشی، نودل (رشته‌فرنگی) و چیپس، خمیردندان، شامپو و سوخت‌های زیستی

کتانجک چند ترفند جالب سازگار با اقلیم دارد. برای مثال، این گیاه با جذب کربن‌دی‌اکسید در طول فتوسنتز می‌تواند اسیدیته محیط آبی اطراف خود را کاهش دهد. کشاورزان در ایالت مِین و آلاسکا کتانجک و دوکفه‌ای‌ها را باهم پرورش می‌دهند تا این موجودات پوسته‌دار از آبی بهره ببرند که کمتر اسیدی است.

همچنین، کتانجک مانند درختان زیر آب کربن را در بافت‌های خود ذخیره می‌کند. این یعنی پرورش و مصرف کتانجک می‌تواند برای محیط‌زیست بهتر باشد. درحالی‌که کتانجک و سایر جلبک دریایی دیگر هزاران سال است به‌طور گسترده در آسیا مصرف می‌شوند، هنوز در کشورهای غربی طعمی اکتسابی محسوب می‌شوند؛ طعمی که برای فرد ناآشنا ممکن است در ابتدا ناخوشایند باشد.

موز اتیوپی

منبع: کربوهیدرات، کلسیم، پتاسیم و روی

مصارف: هلیم فرنگی یا نان و ساخت طناب و ورقه و مصالح ساختمانی

این گیاه مقاوم به خشکی که در اتیوپی کشت می‌شود، به «موز کاذب» نیز مشهور است؛ زیرا شبیه درخت موز است؛ اگرچه میوه‌های آن خوراکی نیستند. همچنین، به آن «درخت ضدگرسنگی» می‌گویند؛ زیرا ساقه‌های نشاسته‌ای آن را می‌توان هر زمانی از سال برداشت کرد و در دوران خشک آن را به ذخیره‌ی غذایی مطمئنی تبدیل کرد.

گزارشی در سال ۲۰۲۱ که در مجله‌ی Environmental Research Letters منتشر شد، نشان می‌دهد که محدوده‌ی موز اتیوپی را می‌توان به بخش‌های دیگر آفریقا و احتمال فراتر از آن گسترش داد. جیمز بورل، نویسنده‌ی مطالعه از باغ‌های گیاه شناسی سلطنتی در لندن، می‌گوید روش فراوری موردنیاز برای اینکه موز اتیوپی خوردنی شود، پیچیده است. بنابراین، هرگونه گسترشی باید با هدیت جوامعی انجام شود که این دانش بومی را دراختیار دارند.

کاساو

منبع: کربوهیدرات و پتاسیم و ویتامین C

مصارف: ریشه کامل پخته‌شده و آرد بدون گلوتن

کاساو نوعی سبزی با ریشه‌ی نشاسته‌ای از آمریکای‌جنوبی است که ویژگی‌های مطلوب مقاومت اقلیمی و پایداری و خصوصیات تغذیه‌ای مناسبی دارد.

کاساو که اکنون در بیش از صد کشور پرورش داده می‌شود، می‌تواند دمای حداکثر ۴۰ درجه‌ی سانتی‌گراد را تحمل کند و دربرابر خشکی و شوری مقاوم است. مزیت دیگرش آن است که افزایش سطح کربن‌دی‌اکسید اتمسفر مقاومت این گیاه را دربرابر استرس افزایش می‌دهد و می‌تواند به عملکرد بهترش منجر شود. درحالی‌که کاساو خام می‌تواند حاوی سطوح سمی سیانید باشد، این ماده‌ی شیمیایی را می‌توان با کندن پوست و خیساندن و پختن ریشه از بین برد.