راز ۴۵۰۰ ساله استون‌هنج ظاهراً سرانجام فاش شده است
راز ۴۵۰۰ ساله استون‌هنج ظاهراً سرانجام فاش شده است
استون‌هنج چگونه و چرا ساخته شد؟ این پرسش قرن‌هاست که ذهن مورخان و دانشمندان را به خود مشغول کرده؛ اما اکنون، پژوهش‌های تازه نشان می‌دهند که شاید بتوان نظریه‌ای کمتر شناخته‌شده درباره‌ی هدف ساخت این بنا را تأیید کرد.
گروهی از باستان‌شناسان در کالج دانشگاهی لندن بر این باور هستند که استون‌هنج، افزون بر کارکردهایی چون رصدخانه یا تقویم خورشیدی، معنای دیگری نیز داشته است. این نظریه که در مقاله‌ای جدید در مجله‌ی باستان‌شناسی بین‌المللی منتشر شده، بیان می‌کند که استون‌هنج ممکن است پروژه‌ای مشترک و جمعی بوده باشد که برای تقویت اتحاد میان قبیله‌های بومی بریتانیا در دوران نوسنگی و در واکنش به ورود مهاجران از آلمان و هلند، طراحی شده است.
دایره سنگی ممکن است علاوه بر اهداف مذهبی، کارکردهای سیاسی نیز داشته باشد
نظریه‌ی فوق به یافته‌های اخیر درباره «سنگ محراب» استون‌هنج مرتبط است. منشأ سنگ محراب که وزنی حدود ۶٫۶ تن دارد و در مرکز بنا قرار گرفته، برای سال‌ها ناشناخته باقی مانده بود. اما شواهد زمین‌شناسی که به‌تازگی در مجله‌ی نیچر منتشر شد، نشان می‌دهد این سنگ از اسکاتلند به محل ساخت سازه آورده شده است. با وجود این کشف، پژوهشگران نتیجه گرفته‌اند که هیچ‌یک از سنگ‌های استون‌هنج بومی مناطق اطراف نیستند و همگی از نقاط دوردست به این مکان منتقل شده‌اند.
مایک پارکر پیرسون، استاد مؤسسه‌ی باستان‌شناسی در کالج دانشگاهی لندن و نویسنده‌ی اصلی مطالعه، در بیانیه‌ای توضیح داده است: «اینکه تمام سنگ‌های استون‌هنج از مناطق دوردست منتقل شده‌اند و این بنا را در میان بیش از ۹۰۰ دایره‌ی سنگی بریتانیایی منحصربه‌فرد کرده‌اند، نشان می‌دهد این دایره سنگی می‌توانسته علاوه بر اهداف مذهبی، کارکردهای سیاسی نیز داشته باشد.»
براساس دیدگاه مطرح‌شده، استون‌هنج شاید نماد یادبودی برای تقویت اتحاد میان مردم بریتانیا بوده باشد و همچنین، به‌گونه‌ای پیوندهای پایدار و ابدی آن‌ها با نیاکان و کیهان را گرامی می‌داشته است.
بنای استون‌هنج از چندین گروه سنگی تشکیل شده که در دوره‌های مختلف و در طی صدها سال ساخته شده‌اند. قدمت استون‌هنج به زمانی حدود پنج هزار سال پیش بازمی‌گردد. پژوهشگران برآورد می‌کنند که در نخستین مرحله‌ی ساخت، ۴۳ سنگ کبود از فاصله‌ای حدود ۲۲۵ کیلومتری در ولز به این مکان آورده شده‌اند. این رویداد حدود سه هزار سال پیش از میلاد رخ داد.
سنگ‌های بزرگ‌تر معروف به سارسنی نیز از فاصله‌ای دست‌کم ۲۴ کیلومتری به این مکان منتقل شده‌اند. با وجود آنکه فناوری چرخ در آن زمان در سایر نقاط جهان کاربرد داشت، هنوز به بریتانیا نرسیده بود. این امر نشان می‌دهد که انتقال سنگ‌های عظیم نیازمند برنامه‌ریزی و همکاری صدها و یا حتی هزاران نفر بوده است.
انتقال سنگ‌های عظیم نیازمند برنامه‌ریزی و همکاری صدها یا هزاران نفر بوده است
حدود ۵۰۰ سال بعد، سنگ محراب به مجموعه‌ی سنگ‌ها اضافه شد. این سنگ در نزدیکی بزرگ‌ترین ساختار سه‌سنگی استون‌هنج که به «تریلیتُن» معروف است، قرار گرفت و برای قاب‌بندی غروب خورشید در انقلاب زمستانی به کار رفت. با توجه به اینکه استون‌هنج و دایره‌های سنگی مشابه فقط در منطقه‌ای خاص از اسکاتلند یافت می‌شوند، باستان‌شناسان گمان می‌کنند که ساخت این سازه به‌عنوان رویدادی بزرگ و اجتماعی، برای تقویت همبستگی میان مردم عمل می‌کرده است.
در بیانیه‌ی اخیر آمده است که «سنگ محراب شاید به‌عنوان هدیه‌ای از سوی مردم شمال اسکاتلند به محل ساخت سازه آورده شده باشد تا به نوعی اتحاد یا همکاری را نمایندگی کند.»
هرچند استون‌هنج ممکن است در تقویت همبستگی میان جوامع بومی نقش داشته باشد، تغییرات جمعیتی پس از ساخت بنا همچنان ادامه یافت. تا حدود دو هزار سال پیش از میلاد، با افزایش حضور مردمانی از سرزمین‌های اصلی اروپا در این جزیره، جمعیت غالب منطقه را که اکنون به‌عنوان بریتانیا شناخته می‌شود، اروپایی‌ها تشکیل می‌دادند.
