خاموشی برق و اختلال اینترنت؛ هم در انرژی ناترازی داریم، هم در شبکه اینترنت

مدیرعامل شاتل‌موبایل می‌گوید سرکوب تعرفه اینترنت با لطمه زدن به اقتصاد اپراتورها مانع تامین و به‌روزرسانی تجهیزات می‌شود و در زمان قطعی برق سایت اپراتورها را خاموش می‌کند.

دور جدید خاموشی‌ها هم‌زمان با کاهش دمای هوا در بسیاری از استان‌های کشور آغاز شده و بسیاری از مناطق پایتخت، از خانه‌ها تا ادارات و حتی بزرگراه‌ها روزانه برای چند ساعت در خاموشی فرومی‌روند. اتفاق تازه‌ای نیست این که هم‌زمان با قطعی برق از یک طرف اینترنت دچار اختلال و کاهش سرعت و کیفیت می‌شود و از طرف دیگر، با آنتن‌دهی موبایل با مشکل مواجه می‌شود.

اختلال اینترنت در آخر هفته گذشته تا حدی گسترده بود که وزارت ارتباطات را وادار کرد با انتشار اطلاعیه‌ای دلیل بروز این اختلال را توضیح دهد. مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات هم اعلام کرد: «اختلالات ایجادشده به علت قطعی برق سایت‌های اپراتورهای همراه و ناکارآمدی تجهیزات ذخیره‌کننده برق بوده است.»

تجربه قطعی‌های مکرر برق، به‌ویژه در تابستان امسال، نشان داده در زمان قطعی برق باتری دکل‌های آنتن‌دهی و اینترنت اپراتورها بیشتر از چند دقیقه پاسخ‌گو نیست و خاموش می‌شوند. وزارت ارتباطات در اطلاعیه‌ای که روز گذشته (۲۳ آذر ماه) منتشر کرد خرابی باتری‌های این سایت‌ها را دلیل بروز این اختلال‌ها دانست:

پاره ای از مشکلات اخیر به خرابی باتری‌های سایت‌های اپراتورها برمی‌گردد که طی یک ماه گذشته وزارت ارتباطات و سازمان تنظیم مقررات رادیویی برای رفع این مشکل و ارتقای وضعیت باتری‌ها جلسات متعددی را با اپراتورهای ارتباطی برگزار کرده‌اند و پیگیر حل مشکلات پیش‌آمده در این خصوص هستند.

– مرکز روابط عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات

کارشناسان نیز پیش از این دلایل پیش آمدن این مشکل برای باتری‌ها را تشریح کرده و موارد مختلفی از تحریم‌های بین‌المللی تا الزام استفاده از تولید داخلی در کنار فرسوده شدن سایت‌ها و نبود امکان به‌روزرسانی تجهیزات را به‌عنوان علل بروز این اتفاق ذکر کرده‌اند.

آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل شاتل‌موبایل، در گفت‌وگو با lastech این موضوع را تحلیل کرده و علاوه بر توضیح مشکل BTSها که اینترنت و آنتن‌دهی را مختل می‌کند ریشه این مشکل را «اقتصاد اپراتورها» می‌داند. او ابتدا در توضیح این که چرا این روزها هم‌زمان با قطعی برق دسترسی به اینترنت هم سخت یا غیرممکن می‌شود، می‌گوید:

این که هم‌زمان یا با فاصله اندکی از قطعی برق شاهد قطع یا افت کیفیت اینترنت دیتا هستیم و یا بعضا سیم‌کارت‌ها No Service می‌شوند به خاطر مشکل باتری و UPS است. باتری‌ها باید بتوانند ۴۰ دقیقه تا ۲ ساعت پس از قطعی برق سرویس‌دهی داشته باشند.

– آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل شاتل‌موبایل

مدیرعامل شاتل‌موبایل می‌گوید دو عامل دست به دست هم داده‌اند که این باتری‌ها نتوانند چنین ظرفیتی داشته باشند: «یک عامل دزدی باتری و تجهیزات BTSها است که سال‌هاست اپراتورها درگیر آن هستند و یک عامل دیگر عدم تعویض به‌موقع باتری‌ها براساس دوره حیات آن‌ها است. در واقع این باتری‌ها باید به‌صورت دوره‌ای تعویض بشوند اما چون مشکل تامین و به‌روزرسانی تجهیزات وجود دارد، این اتفاق رخ نداده و باتری‌ها را با مشکل مواجه کرده است.»

مشکل دیگری که ما در این روزهای بی‌برقی با آن مواجه هستیم این است که وقتی برق یک منطقه قطع می‌شود BTSی که کاربران به آن متصل هستند هنوز روشن است اما کیفیت آن افت می‌کند. کریم‌بیگی در توضیح چرایی این موضوع می‌گوید:

چون در این حالت کاربران و مشترکانی که پیش از این از پهنای باند ثابت یا سایر اپراتورهای همراه استفاده می‌کردند به‌صورت خودکار به همان BTS شما وصل می‌شوند بار مضاعف به آن BTS تحمیل می‌شود و این موضوع باعث می‌شود که کیفیت و سرعت اینترنت کاهش پیدا کند.

– آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل شاتل‌موبایل

مدیرعامل شاتل‌موبایل در ادامه یک موضوع تکرارشونده در این روزها را هم این طور توضیح می‌دهد: «در بعضی موارد ممکن است برق منطقه‌ای که در آن هستید قطع نشده باشد اما با افت سرعت و کیفیت مواجه شوید. دلیلش این است که احتمالا برق منطقه مجاور شما قطع شده و چون BTS منطقه شما روشن است و آنتن دارد، مشترکانی که در مناطق مرزی پوشش شبکه هستند به این BTS سوییچ می‌کنند و به شبکه‌ای که شما به آن وصل هستید متصل می‌شوند و از ظرفیت این شبکه استفاده بیشتری می‌شود؛ بنابراین، اینترنت شما هم افت می‌کند. در نتیجه، باید گفت قطعی برق در یک منطقه جز خود آن منطقه، روی مناطق هم‌جوار هم تاثیر منفی می‌گذارد.»

کریم‌بیگی در توضیح همه این مشکلاتی که در روزهای بی‌برقی داریم، به موضوع ممنوعیت واردات تجهیزات خارجی در کنار مشکلاتی مانند عدم امکان تجهیز و به‌روزسانی تجهیزات و البته سرکوب تعرفه‌ای اینترنت همراه اشاره می‌کند. او در توضیح علت اول می‌گوید:

«در سال‌های گذشته به بهانه حمایت از تولید داخل واردات باتری‌های خارجی، که هم تعرفه بهتری می‌توانند داشته باشند و هم دوره حیات بهتری دارند، هم ممنوع بوده و این موضوع هم مشکلات باتری سایت‌ها را تشدید کرده است.»

مشکل بزرگ‌تر اما عدم امکان تجهیز یا به‌روزرسانی که منجر به بروز مشکلات اتصال به شبکه شده ریشه در «اقتصاد اپراتورها» دارد که مدیرعامل شاتل‌موبایل آن را این طور توضیح می‌دهد:

ما در فضایی اپراتورداری می‌کنیم که ۱۰، ۱۲ سال است تعرفه مکالمه و پیامک حتی یک ریال تغییر نکرده و در ۷ سال گذشته، با وجود ۱۷ برابر شدن هزینه‌های ارزی، تعرفه اینترنت همراه عملا فقط ۱۷ درصد افزایش پیدا کرده و حتی همان ۳۴ درصدی که سال گذشته تصویب شد هم اتفاق نیفتاده است. طبیعتا اپراتور برای امتداد حیات و سرویس‌دهی خود از برخی هزینه‌های بزرگ، که عموما هزینه‌های فنی و نگه‌داری است، صرف‌نظر می‌کند.

– آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل شاتل‌موبایل

به گفته او، اپراتورها در گام‌های بعدی حتی مجبورند از هزینه‌هایی مثل هزینه توسعه شبکه و عرضه فناوری جدید هم چشم‌پوشی کنند چراکه صرفا باید همان سازوکاری کج‌دار و مریز را با همان اقتصاد دستوری پیش ببرد و ادامه بدهد.

او معتقد است که «اگر افزایش تعرفه انجام نشود اپراتور مجبور می‌شود از هزینه‌های دیگر در حوزه نگه‌داری و توسعه بزند.» کریم‌بیگی با بیان این که «همان‌طور که آقایان می‌گویند ما در حوزه انرژی ناترازی داریم، در حوزه اینترنت و پهنای باند و شبکه‌های موبایل هم به ناترازی افتاده‌ایم» می‌گوید:

موضوع تعرفه موبایل در ایران و سرکوب تعرفه‌ای که اتفاق افتاده مثل همان عارضه بنزین است. وقتی تعرفه بنزین سال‌ها سرکوب شده اگر تعرفه را بالا ببری هم مردم ناراضی هستند و هم دولت می‌گوید هرچقدر گران کنیم با قیمت تمام‌شده من هم‌خوانی ندارد. در مورد موبایل هم ۷ سال سرکوب تعرفه شده. در طول این ۷ سال دلار ۱۷ برابر شده و از ۴ هزار و ۴۰۰ تومان به ۷۳، ۷۴ هزار تومان رسیده است. هزینه نیروی انسانی ۵، ۶ برابر شده، هزینه تبلیغات شاید ۱۲ برابر شده باشد. در این شرایط حتی اگر هزینه دیتا را ۲ برابر گران هم بکنی باز هم با این اعداد و ارقام هم‌خوانی نخواهد داشت.

– آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل شاتل‌موبایل

او در ادامه تصمیم دولت قبل و وزیر ارتباطاتش در خصوص افزایش تعرفه اینترنت را شجاعت خوانده اما می‌گوید «افزایش تعرفه‌ای که دی‌ماه سال گذشته اتفاق افتاد اسماً ۳۴ درصد و رسماً ۱۷ درصد بود که هیچ تناسبی با افزایش نرخ تورم و هزینه‌های اپراتورداری نداشت.»

کریم‌بیگی کل این ساختار تعرفه‌گذاری را یک چرخه معیوب خوانده و می‌گوید: «در این چرخه معیوب نمی‌توان از اپراتور توقع داشت با ۱۷ درصد افزایش تعرفه سرویس دیتا کیفیت را افزایش دهد، شبکه را توسعه دهد و فناوری‌های جدید هم عرضه کند.»

به گفته مدیرعامل شاتل‌موبایل، جز خدمات تلکام، چه از منظر خدمات حاکمیتی، چه خدمات عمومی و چه مواد غذایی، هیچ حوزه‌ و صنعتی در کشور نیست که تعرفه‌اش حتی ۷ ماه ثابت مانده باشد. اما این حوزه الان ۷ سال است که تعرفه‌اش ثابت مانده است. او در ادامه اضافه می‌کند:

وقتی با خوش‌خیالی در حوزه تلکام و بنزین تعرفه را سرکوب می‌کنید، دیر یا زود وارد یک دور باطل می‌شوید و نمی‌دانید با آن چه کنید. چون هر کار کنید هم مردم و هم دولت، هردو ناراضی خواهند بود. تنها کاری که باید کرد این است که هزینه‌ها هماهنگ با نرخ تورم به‌مرور تعدیل شود. به این ترتیب است که می‌توان یک فضای منطقی‌تری نسبت به شرایط فعلی تلکام ایجاد کرد.

– آرش کریم‌بیگی، مدیرعامل شاتل‌موبایل

او در پایان با بیان این که اپراتور به‌عنوان یک بنگاه اقتصادی بدون دستور دولت هم به دنبال افزایش کیفیت و توسعه خودش هست، می‌گوید: «با وجود این وقتی دست و پای اپراتور را ببندیم و تعرفه‌هایش را بالا نبریم، هیچ‌کدام از اهداف خود مثل بهبود کیفیت و توسعه را نمی‌تواند محقق کند.»