بیشتر اروپایی‌ها احتمالاً تا کمتر از سه‌هزار سال پیش پوست تیره داشتند
بیشتر اروپایی‌ها احتمالاً تا کمتر از سه‌هزار سال پیش پوست تیره داشتند
مطالعه DNA باستانی افرادی که ۱۷۰۰ تا ۴۵هزار سال پیش در اروپا زندگی می‌کردند، نشان می‌دهد که ۶۳ درصد آن‌ها پوست تیره و ۸ درصد پوست روشن داشتند و رنگ پوست بقیه حد واسط این دو مورد بود. حدود ۳ هزار سال پیش افراد با رنگ پوست متوسط یا روشن به اکثریت جامعه تبدیل شدند.
تا چند سال پیش تصور می‌شد انسان‌های مدرن که حدود ۴۵ هزار سال پیش وارد اروپا شدند، به سرعت پوستی روشن‌تر پیدا کردند تا در زمستان‌های کم‌نور، ویتامین D کافی دریافت کنند. سلول‌های پوست در معرض نور فرابنفش می‌توانند پیش‌ساز ویتامین D را تولید کنند، اما در پوست تیره‌تر، میزان کمتری از این نور به این سلول‌ها می‌رسد.
با پیشرفت‌های تازه در علم ژنتیک و افزایش توانایی دانشمندان در تجزیه‌وتحلیل اطلاعات ژنتیکی، این دیدگاه درباره تغییر رنگ پوست اروپایی‌ها تغییر کرده است. امروزه دانشمندان می‌توانند دی‌ان‌ای افرادی را که هزاران سال پیش زندگی می‌کردند، بررسی کنند. همچنین، از روش‌هایی که در علوم جنایی برای شناسایی افراد از روی نمونه‌های دی‌ان‌ای در صحنه‌های جرم استفاده می‌شود، می‌توان برای تحلیل دی‌ان‌ای باستانی بهره برد.
برای مثال، در سال ۲۰۱۸ پژوهشگران دریافتند که «مرد چدار»، فردی که ۱۰ هزار سال پیش در بریتانیا زندگی می‌کرد، احتمالاً پوستی بسیار تیره و چشمانی سبزآبی داشته است (تصویر شاخص مطلب). با‌این‌حال، چنین پیش‌بینی‌هایی درباره افراد مورد انتقاد قرار گرفته؛ زیرا ژنتیک رنگدانه‌های پوست به طور کامل شناخته نشده است. بنابراین نمی‌توان با قطعیت به چنین نتایجی اعتماد کرد.
به‌گزارش نیوساینتیست، گوئیدو باربوجانی از دانشگاه فرارا در ایتالیا و همکارانش، رنگ پوست، چشم و موی تقریباً تمامی اروپاییان باستانی را که تاکنون ژنومشان تعیین توالی شده است (درمجموع ۳۴۸ نفر) پیش‌بینی کرده‌اند تا جامع‌ترین تصویر ممکن از چگونگی تغییر این ویژگی‌ها براثر عواملی مانند انتخاب طبیعی، انتخاب جنسی، جنگ و مهاجرت را ارائه دهند. با‌این‌حال، به دلیل وجود نواقص در توالی‌های ژنتیکی، امکان پیش‌بینی هر سه ویژگی در تمامی ۳۴۸ ژنوم وجود نداشت.
البته ازآنجایی که مطالعه‌ی جدید روی تعداد زیادی از افراد (۳۴۸ نفر) انجام شده است، اگر در پیش‌بینی رنگ پوست برخی از افراد خطایی وجود داشته باشد، این خطاها در مقیاس کلی میانگین‌گیری شده و تأثیرشان کاهش می‌یابد. درنتیجه، این نتیجه‌ی کلی که بیشتر اروپاییان باستان پوست تیره داشته‌اند، از‌نظر علمی قوی‌تر و مطمئن‌تر از پیش‌بینی رنگ پوست تک‌تک افراد است. گرچه نتایج را باید با احتیاط تفسیر کرد، چون نمی‌توانیم مطمئن شویم پیش‌بینی‌هایی که براساس ویژگی‌های جمعیت‌های امروزی اروپا انجام شده‌اند، برای انسان‌های باستانی درست باشند.
بیشتر بخوانید
نینا جابلونسکی از دانشگاه ایالتی پنسیلوانیا با تاکید بر اهمیت مقاله جدید، می‌گوید: «دلیل اینکه به‌نظر می‌رسد اروپایی‌ها پوست روشن‌تر را به‌تازگی تکامل داده‌اند، ممکن است به تغییرات در تغذیه‌ی افراد مربوط باشد؛ چون وقتی مردم در سکونتگاه‌های بزرگ‌تر شروع به زندگی کردند، نوع تغذیه‌شان تغییر کرد. بیشتر شکارچی-گردآورندگان دوران پارینه‌سنگی و بیشتر مردمان عصر برنز احتمالاً ویتامین D کافی را از منابع غذایی ازجمله گوشت حیوانات وحشی به دست می‌آوردند. این وضعیت تا زمانی که سکونتگاه‌ها بزرگ‌تر نشوند، تغییر چشمگیری نمی‌کند.»
جابلونسکی می‌گوید شاید برخی از نئاندرتال‌هایی که مدت‌ها پیش از ورود انسان‌های امروزی در اروپا زندگی می‌کردند، پوست روشن داشتند؛ اما احتمالاً تنوع زیادی در رنگ پوست آن‌ها وجود داشته است. به عبارت دیگر، رنگ پوست نئاندرتال‌ها احتمالاً در دوره‌های زمانی مختلف و در مناطق گوناگون، تقریباً به همان اندازه که در میان انسان‌های امروزی فرق دارد، متغیر بوده است.
نئاندرتال‌ها و انسان‌های امروزی با یکدیگر آمیزش داشته‌اند، اما احتمالا این اتفاق خارج از اروپا رخ داده باشد. مطالعات پیشین به این نتیجه رسیده‌اند که پوست روشن از نئاندرتال‌ها به انسان‌های امروزی منتقل نشده است.
علاوه بر شواهد ژنتیکی که نشان‌دهنده رنگ پوست انسان‌های گذشته است، سرنخ‌هایی نیز در آثار هنری مربوط به دوران‌های اولیه تاریخی یافت می‌شود. اما باربوجانی می‌گوید نمی‌توان به آثار هنری به عنوان منبع مطمئن برای تعیین رنگ پوست انسان‌های گذشته تکیه کرد. به‌عنوان مثال، در هنر مصر باستان، زنان معمولاً با پوستی روشن‌تر از مردان به تصویر کشیده شده‌اند، اما این امر ممکن است به دلیل سبک هنری باشد و لزوماً نشانگر واقعیت نیست.
مطالعه در پایگاه داده بایوآرکایو منتشر شده است.
