بلاکچین سازمانی (Enterprise Blockchain) چیست؟
بلاکچین سازمانی یکی از راهکارهای بهبود نتایج و کاهش هزینه‌ها برای کسب‌وکارها و سازمان‌های مختلف است. دامنه نفوذ و اثرگذاری فناوری بلاکچین هر روز گسترده می‌شود و حالا بسیاری از سازمان‌های مشهور مثل نایک، کوکاکولا و … استفاده از این تکنولوژی را آغاز کرده‌اند. در این مقاله تعریف دقیقی از بلاکچین سازمانی و انواع آن ارائه می‌کنیم و در نهایت مزایای این فناوری برای کسب‌وکارها را شرح خواهیم داد.
ارتباط میان فناوری بلاکچین و سازمان‌ها
بلاکچین یک فناوری در حال رشد است و پیوند عمیقی با ارزهای دیجیتال دارد اما همه قابلیت‌های این فناوری به دنیای رمزارزها محدود نمی‌شود. به کمک این فناوری و قابلیت‌هایی مثل تمرکززدایی و مبادلات همتا به همتا (P2P) گردش مالی در سطح بین‌المللی افزایش پیدا کرده است. یکی از اهداف بلاکچین، تسهیل فرآیندهای پرداختی در سراسر جهان است.
دریافت ۲۰۰,۰۰۰ شیبا رایگانپس از ظهور قراردادهای هوشمند، بلاکچین پیشرفت چشمگیری داشت. بدین ترتیب طیف وسیع‌تری از محصولات، خدمات و مشاغل به وجود آمد. در حال حاضر اکثر پروژه‌های بلاکچین در حوزه سرویس‌های مالی، پرداختی، سرمایه‌گذاری و البته امنیت اطلاعات است.
پیش‌بینی می‌شود به کمک تکنولوژی بلاکچین تا سال ۲۰۳۰ صرفه‌جویی قابل توجهی در هزینه‌های اداری و سازمانی صورت پذیرد. یکی از راه‌های کاهش این هزینه گسترش استفاده از بلاکچین سازمانی است.
بلاکچین سازمانی چیست؟
بلاکچین سازمانی (Enterprise Blockchain) نوعی از شبکه بلاکچین مجاز است که می‌تواند به بهبود فرآیندهای تجاری، حسابداری، تراکنش‌های بین‌المللی و حتی تبادل اطلاعات در داخل و خارج یک شرکت کمک کند. فناوری Enterprise Blockchain یک دفتر کل است که از ورودی‌های رمزگذاری‌شده تشکیل شده است. داده‌ها در بلاک‌ها تجمیع می‌شوند و در شبکه ذخیره خواهند شد. این دفتر کل دسترسی خصوصی خواهد داشت. بنابراین شرکت‌ها می‌توانند دسترسی‌ها را کنترل کنند و فقط به افراد خاصی اجازه مشاهده یا ویرایش اطلاعات را بدهند. بلاکچین‌های عمومی مانند بیت کوین به تمام کاربران اجازه مشاهده اطلاعات را می‌دهند. به همین دلیل گزینه مناسبی برای سازمان‌های خصوصی محسوب نمی‌شوند.
بلاکچین‌های سازمانی از رمزنگاری برای جلوگیری از تغییر تاریخچه تراکنش‌ها استفاده می‌کنند. این روزها شرکت‌های بزرگ و شناخته‌شده‌ای در جهان از بلاک چین سازمانی بهره می‌گیرند. اینتل (Intel)، فیسبوک، IBM، فروشگاه والمارت (Walmart) و گروه جی پی مورگان (JPMorgan) از جمله سرشناس‌ترین سازمان‌هایی هستند که استفاده از فناوری بلاکچین را برای تسهیل و بهبود فرآیندهای سازمانی آغاز کرده‌اند.
ویژگی‌های بلاکچین سازمانی
بلاکچین‌های سازمانی ویژگی‌ها و قابلیت‌های متنوعی دارند. هر کدام از این شبکه‌ها به منظور تحقق اهداف خاصی طراحی می‌شوند. با این حال اکثر این شبکه‌ها ویژگی‌های زیر را دارند.
پاسخگویی (Accountability): هر نود شبکه دارای یک نسخه از تاریخچه تراکنش‌ها است و در نتیجه باید پاسخگوی فعالیت‌های خود باشد.
خصوصی (Permissioned): بلاکچین سازمانی فقط برای کاربران دارای مجوز قابل دسترسی است. مالک و توسعه‌دهنده اصلی شبکه دسترسی‌ها را مشخص می‌کند.
مقیاس‌پذیری (Scalability): شبکه‌های سازمانی در مقایسه با بیت کوین معمولاً تراکنش‌های بیشتری را در واحد زمان پردازش می‌کنند.
توزیع‌شده (Distributed): می‌توان دفتر کل بلاکچین سازمانی را در چندین نود کپی و سپس امکان توزیع اطلاعات در سراسر یک شبکه را فراهم کرد.
تغییرناپذیر بودن (Immutable): در Enterprise Blockchain امکان تغییر یا دستکاری رکوردهای تأییدشده توسط کاربران وجود ندارد.
امنیت (Secure): داده‌ها در بلاکچین‌های سازمانی رمزنگاری می‌شوند تا از هک و کلاهبرداری جلوگیری شود.
توکن‌محور (Token-driven): توکن‌ها ابزاری برای انجام تبادلات مالی و تعاملات اطلاعاتی در شبکه‌های سازمانی هستند.
برترین پلتفرم‌های بلاکچین سازمانی
کسب‌وکارها نیازها و اهداف مختلفی دارند. برخی از پلتفرم‌ها به شما این امکان را می‌دهند که بلاکچین سازمانی خود را ایجاد کنید. در واقع برخی از شبکه‌ها به توسعه‌دهندگان اجازه می‌دهند که راهکار سازمانی خاص خود را با استفاده از کدهای اصلی بلاکچین طراحی کنند. در ادامه برخی از بهترین پلتفرم‌ها برای طراحی Enterprise Blockchain را مرور خواهیم کرد.
اتریوم
اتریوم یک پلتفرم بلاکچین متن‌باز است که می‌توان از آن در جهت بهبود عملیات تجاری، تسهیل فرآیندهای پرداختی و تسریع یا ساده‌سازی تبادل اطلاعات استفاده کرد.
کسب‌وکارها می‌توانند از شبکه اصلی (عمومی) یا شبکه خصوصی اتریوم استفاده کنند. کوکاکولا، نایک و والمارت از جمله شرکت‌هایی هستند که بلاکچین اتریوم را برای توسعه سرویس‌های مبتنی بر بلاکچین انتخاب کرده‌اند.
کورم
کورم (Quorum) یکی دیگر از پلتفرم‌های متن‌باز و محبوب برای توسعه بلاکچین سازمانی است. کسب‌وکارهای حوزه‌های مختلفی مثل زنجیره تأمین، املاک و مستغلات و معاملات ارز دیجیتال از این پلتفرم استفاده می‌کنند. توسعه‌دهندگان می‌توانند برنامه‌های بلاکچینی خود را با استفاده از Quorum در یک شبکه خصوصی یا حتی شبکه اصلی اتریوم طراحی و اجرا کنند.
هایپرلجر
هایپرلجر (Hyperledger) یک پلتفرم بلاکچین ماژولار است که به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد بلاکچینی قدرتمند را توسعه دهند. افزایش امنیت، شفافیت و پردازش تراکنش‌ها به صورت همتا به همتا مهم‌ترین مزیت‌های هایپرلجر است. در حال حاضر شرکت اینتل و ساپ آریبا (SAP Ariba) از این بلاکچین برای توسعه برنامه‌های خود استفاده می‌کنند.
کوردا
کوردا (Corda) یک کنسرسیوم متن‌باز است که از برنامه‌های DLT پشتیبانی می‌کند. استفاده از فناوری تحمل خطای ناهمزمان بیزانس (ABFT)، پشتیبانی از قراردادهای هوشمند و افزایش امنیت، مهم‌ترین مزیت‌های این بلاکچین است. بانک‌های HSBC و Bank of America از بلاکچین کوردا استفاده می‌کنند.
انواع بلاکچین سازمانی
به طور کل سه نوع بلاکچین سازمانی وجود دارد. این بلاکچین‌ها از نظر سطح تمرکززدایی و امنیت متفاوت هستند. هر کسب‌وکاری با توجه به شرایط و نیازهایش به سراغ یکی از این موارد خواهد رفت.
بلاکچین خصوصی یا دارای مجوز
دسترسی به بلاکچین خصوصی یا Private (Permissioned) Blockchain صرفاً برای کاربرانی امکان‌پذیر است که توسط مالک یا توسعه‌دهنده اصلی تأیید شده باشند.
این شبکه‌ها برای تأیید تراکنش‌ها یک نود مرکزی دارند. بدین ترتیب اگر نود مرکزی مورد حمله سایبری قرار بگیرد، امنیت کل بلاکچین در خطر خواهد بود. سرعت بالا در راستی‌آزمایی، مقیاس‌پذیری مناسب، امنیت بیشتر اطلاعات و حسابرسی راحت‌تر، مهم‌ترین مزیت‌های بلاک چین سازمانی خصوصی است.
بلاکچین هیبریدی
شبکه‌های بلاکچین ترکیبی یا هیبریدی (Hybrid Blockchain) تلفیقی از شبکه‌های خصوصی و عمومی هستند. هدف از ایجاد چنین بلاکچین‌هایی، کمرنگ کردن نواقص هر کدام از شبکه‌ها و هم‌افزایی نقاط قوت است. بلاکچین هیبریدی به کسب‌وکارها اجازه می‌دهد برخی از دسترسی‌ها و اطلاعات را به صورت عمومی و برخی را به صورت خصوصی نگهداری و پردازش کنند.
بلاکچین کنسرسیومی
بلاکچین‌های کنسرسیومی (Consortium Blockchain) مانند بلاکچین‌های عمومی عمل می‌کنند. این شبکه‌ها ساختاری غیرمتمرکز و همتا به همتا دارند. هیچ نهاد یا فردی به سیستم نفوذ ندارد و تمام اطلاعات در دفتر کل توزیع ثبت خواهد شد. این شبکه یک بلاکچین خصوصی محسوب می‌شود؛ زیرا توسعه‌دهنده و مالک تعیین می‌کنند چه کسی وارد شبکه شود. معمولاً از این بلاکچین‌ها برای همکاری بین یک یا چند سازمان استفاده می‌شود.
چرا بلاک چین سازمانی برای کسب‌وکارها مفید است؟
بلاکچین های سازمانی مزیت‌های مختلفی دارند که در زیر به برخی از مهم‌ترین موارد اشاره می‌کنیم.
- افزایش شفافیت
- بهبود کارایی
- افزایش امنیت
- اجرای بهتر اتوماسیون اداری و سازمانی
خلاصه مطلب
بلاکچین سازمانی یکی از راهکارهای فناوری بلاکچین برای بهبود فرآیندها و افزایش درآمد کسب‌وکارها است. علاوه بر این، استفاده از فناوری بلاکچین سبب افزایش امنیت و شفافیت اطلاعات نیز می‌شود. با توجه به استقبال شرکت‌های مشهوری مثل والمارت، اینتل، جی پی مورگان و … از این فناوری، احتمالاً در آینده‌ای نزدیک شرکت‌های کوچک نیز به سراغ بلاکچین‌های سازمانی خواهند رفت. جهان روزبه‌روز بیشتر به سمت تمرکززدایی و شفافیت حرکت می‌کند و فناوری بلاکچین یکی از مهم‌ترین ابزارها برای دستیابی به این مهم است.
