امروز در فضا: آخرین رصد سحابی خرچنگ

22 آوریل 1056، مشاهده نهایی از یک ستاره مهمان در صورت فلکی ثور انجام شد. درواقع، آنچه مشاهده شده بود انفجار ابرنواختری بود که اکنون «سحابی خرچنگ» نامیده می‌شود.

درخشش سحابی خرچنگ در آسمان

این ستاره مهمان اولین‌بار در 5 ژوئیه 1054 توسط ستاره‌شناسان چینی مشاهده شد. روشنایی ظاهری آن با حدود -3.5 قدر، تقریباً چهار برابر درخشان‌تر از زهره در درخشان‌ترین حالت خود بود و تا 23 روز آینده حتی در نور روز هم قابل مشاهده بود.

این رصد احتمالاً توسط هنرمندان هندی Anasazi (در آریزونا و نیومکزیکوی کنونی) نیز ثبت شده‌ است، زیرا آثار باقی‌مانده از هنر آنها نشان‌دهنده این رویداد است.

در 22 آوریل 1056، یک ستاره‌شناس چینی گزارش داد که ستاره مهمان نامرئی شده است. این ستاره در اصل، پنجمین ماه از سال اول دوره سلطنت چیهو ظاهر شد و یک صبح در شرق با پرتوهای نوک تیز در هر چهار جهت، مانند زهره، قابل مشاهده بود.

«یانگ وی-ته»، اخترشناس دربار چینی، گزارش داد که در دو ماه اول رصد، این ستاره به رنگ زرد بود.

سرنوشت ستاره مهمان

این پدیده درحال‌حاضر ابرنواختر نامیده می‌شود؛ ستاره‌ای درحال انفجار که به‌طور موقت بسیار درخشان‌تر از هر جسم دیگری در آسمان، به جز خورشید، است. ابرنواختر رویدادی است که در پایان عمر یک ستاره رخ می‌دهد، زمانی که سوخت هسته‌ای آن تمام شده‌ و جرم آن دیگر توسط آزادشدن انرژی هسته‌ای پشتیبانی نمی‌شود.

اگر ستاره بسیار پرجرم باشد، هسته آن فرو می‌ریزد و مقدار زیادی انرژی آزاد می‌کند. انرژی ستاره پرجرم باعث ایجاد یک موج انفجاری می‌شود که پوشش ستاره را به فضا پرتاب می‌کند.

نتیجه فروپاشی ممکن است در برخی موارد، یک «ستاره نوترونی» به سرعت درحال چرخش باشد که سال‌ها بعد به تپ‌اختر رادیویی تبدیل می‌شود.

امروزه سحابی خرچنگ در نزدیکی ستاره زتا گاو دیده‌ می‌شود و آن را M1 نیز می‌نامند، زیرا اولین‌بار در فهرست اجرام مسیه قرار گرفت.

سحابی خرچنگ، منبع قوی امواج رادیویی است و در نزدیکی مرکز سحابی ستاره‌ای کم‌نور به‌نام NP0532 قرار دارد. نشان داده‌ شده‌ است که این ستاره یک تپ‌اختر است و نور مرئی آن با فرکانس مشابه امواج رادیویی منتشر می‌شود.

این ستاره با سرعت 30 بار در ثانیه می‌چرخد و قطری در حدود 10 کیلومتر دارد و یکی از معدود ابرنواخترهای مشاهده‌شده‌ تاریخی در کهکشان راه شیری است.

درحالی‌که بسیاری از ابرنواخترها در کهکشان‌های نزدیک دیده‌ شده‌اند، آنها رویدادهای نسبتاً نادری در کهکشان خودمان هستند. آخرین موردی که دیده‌ شد ستاره کپلر در سال 1604 بود.